Wystawa w Art Institute, prezentująca po raz pierwszy pełny obraz prekolumbijskiej sztuki ceramicznej mieszkańców starożytnego regionu Casas Grandes, dostarcza nie tylko przeżyć artystycznych, ale jest łatwą w odbiorze lekcją historii. Historii plemion zamieszkujących dzisiejsze tereny meksykańskiego re-gionu Chihuahua oraz - po stronie USA - części stanów Nowy Meksyk, Teksas i Arizona, terenów znanych jako Pueblo.
Prace archeologiczne w bogatym w zasoby kultury materialne rejonie Casas Gran-des trwają od ponad stu lat, jednak dopiero w ostatnim półwieczu specjaliści zajęli się artystycznym aspektem wydobywanych tam glinianych naczyń o wyszukanej ornamentyce.
Eksponaty składające się na chicagowską wystawę, której kuratorem jest Richard F. Townsend, zostały wypożyczone od licznych prywatnych kolekcjonerów; żadne muzeum nie zgromadziło ich reprezentatywnego zbioru.
Daje to zwiedzającym niepowtarzalną sposobność prześledzenia rozwoju tej zaskakująco dojrzałej sztuki, dalekiej od stereotypu twórczości prymitywnej. Starożytni Indianie nie mieli kół garncarskich; wszystkie ich misy, dzbany, olle (olla oznacza naczynie na wodę - pękate z wąską szyjką) były wykonywane ręcznie z glinianych wałków, wygładzane, zdobione, a następnie wypalane w otwartym palenisku.
Niektóre naczynia są formowane jako postacie męż-czyzn i kobiet, czasem jako ich dość złośliwe karykatury, jak w przypadku wyraźnie leniwych, siedzących z założonymi rękami mężczyzn. Warto przy tym pamiętać, że wyrób naczyń był domeną kobiet. Tradycję tę podtrzymują współczesne artystki; jedną z nich w trakcie pracy - słynną Nampeyo z plemienia Hopi - można zobaczyć na włączonej do ekspozycji dużej fotografii.
W ornamentach utrzymanych w kolorach czerni, ochry i terakoty, przeważają precyzyjnie wykonane wzory geometryczne, ale częste są też postacie ludzi, zwierząt i ich hybryd.
Zasługą kuratora jest nie tylko czytelne, ale wysmakowane estetycznie urządzenie wystawy. Ogromne zdjęcia - piktogramów naskalnych i te-renów wykopalisk - oraz dzielące salę "ścianki" z tkaniny, z powiększonymi wzorami z naczyń, tworzą przestrzeń sprzyjającą skupionemu odbiorowi ekspozycji. Wystawa Casas Grandes and the Ceramic Art of the Ancient Southwest pozostanie w Muzeum Instytutu Sztuki do 13 sierpnia.
Tekst i zdjęcia: Krystyna Cygielska -------------------------------- The Art Institute of Chica-go mieści się w Parku Granta przy Michigan Avenue. Sugerowana opłata: doroś-li $12; dzieci powyżej 5 lat uczniowie, studenci i seniorzy $7. We wtorki wstęp wolny, z wyjątkiem wystaw specjalnych. Adres Art Institute w internecie: www.artic.edu.
Redakcja
