Na początku grudnia 2004 roku ukazała się w Szczecinie, z inicjatywy i ze środków Towarzystwa "Pogranicze" niezmiernie interesująca książka prof. Tadeusza Krawczaka pt. Pro Fide et Patria generał Mieczysław BorutaSpiechowicz.
Bohater książki gen. M. BorutaSpiechowicz (18941985) był legendarnym dowódcą Wojska Polskiego, Legionistą, obrońcą Lwowa, uczestnikiem wojny polskobolszewickiej, kawalerem Orderu Virtuti Militari, dowódcą 20 Dywizji Piechoty i 22 Dywizji Piechoty Górskiej "Podhalańczyków" i we wrześniu 1939 roku dowódcą grup operacyjnych Bielsko i Boruta oraz współtwórcą konspiracji w okupowanym przez Sowietów Lwowie i wreszcie więźniem łubianki, skazanym na śmierć i uwolniony w wyniku układu SikorskiMajski. Gen. M. BorutaSpiechowicz pełnił następnie funkcję dowódcy 5 Dywizji Piechoty, a po wyprowadzeniu Armii Polskiej z ZSRR dowódcy I Korpusu PancernoMotorowego w Szkocji, skąd wrócił do Polski, gdzie do roku 1946, kiedy go z wojska wyrzucono, był zastępcą szefa Departamentu Piechoty i Kawalerii MON.
Wyrzucony z wojska przez 18 lat prowadził gospodarstwo rolne w SzczecinieSkolwinie, skąd wyjechał do Zakopanego. W latach osiemdziesiątych był jedną z głównych postaci niezależnego ruchu patriotycznego m.in. organizatorem Starej Wiary i współzałożycielem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (1977) i honorowym gościem I Zjazdu "Solidarności".
Książka o generale napisana została na podstawie kilku źródeł. Najpoważniejsze stanowi autoryzowany egzemplarz jego relacji, które zdaniem autora tej pracy prof. dr Tadeusza Krawczaka noszą wszelkie znamiona tzw. źródła wywołanego... osobiście poznałem gen. Borutę w roku 1974 i ta znajomość przetrwała aż do jego śmierci... Późniejsze liczne spotkania z generałem zaowocowały magnetofonowym nagraniem jego wspomnień. Niektóre zapisy, jak ten ze spotkania z warszawską młodzieżą z Duszpasterstwa Akademickiego "Arka" i góralami w Ratułowie, powstały w obecności ks. H. Michalaka i J. Odziemkowskiego, albo też wyłącznie w mojej obecności, bez żadnych świadków.
Najsłabiej w tych relacjach udokumentowane są działania gen. Boruty z okresu tworzenia w Rosji 5 Dywizji Piechoty i dowodzenia nią w okresie szkockim. Zgromadzone przez generała materiały (55 jednostek aktowych), podzielić można na kilka części: materiały osobiste (dokumenty, legitymacje, albumy, fotografie); dokumentację dowódcy oraz materiały ilustrujące powstanie i działalność opozycji niepodległościowej w latach 19641985.
Ciekawe są fragmenty książki dotyczące pobytu generała w Anglii i Szkocji. W dniach 20 maja 16 czerwca 1942 roku czytamy w książce prof. T. Krawczaka gen. Boruta odbył podróż do Anglii. Piastując zaś stanowisko dowódcy I Korpusu w Szkocji rozpoczął porządkowanie wielu spraw. Zaczął od struktury Korpusu i koncepcji użycia jego wojsk. W początkach września 1944 roku gen. Boruta wystosował rozkaz do podległych mu jednostek, nakazujący przekazanie szczegółowych danych o ich strukturze i liczebności. Do Naczelnego zaś Wodza wysłał projekt rozbudowy Korpusu, dotyczący m.in. rozbudowy i formowania I Korpusu Pancernego. Proponował, by tworzenie Dywizji Grenadierów szło w parze z powstawaniem różnych jednostek broni i służb.
Jako dowódca I Korpusu zajął się również generał sprawą polskich wydawnictw wojskowych w Anglii, obroną ich niezależności przed Brytyjczykami i uregulowaniem kwestii kadrowych. Położenie gen. M. BorutySpiechowicza, jako dowódcy, uległo zmianie po usunięciu gen. Sosnowskiego. Jego następca, gen. Anders, rozkazem z marca 1945 roku zwolnił gen. Borutę ze stanowiska dowódcy I Korpusu i oddał do dyspozycji kierownictwa MON. W ten sposób generał pozbawiony został swoich żołnierzy.
W grudniu pisze w swej książce prof. dr T. KrawczakBoruta uważając, że obowiązkiem dowódcy jest dzielić los żołnierzy, zdecydował się na powrót do ogarniętego przez Sowietów kraju. Decyzja ta, o czym sam mówił często, ściągnęła na niego w środowiskach emigracyjnych odium zdrady, został nawet skreślony z ewidencji. Niektórzy posądzali go nawet o jawną kolaborację z komunistami i podpisanie odezwy wzywającej Polaków do powrotu nad Wisłę. Prawda była jednak inna. Marszałek z nadania Moskwy Michał Rolażymierski, wręcz zarzucił gen. Borucie, że szerzył na emigracji pogląd, iż bezpiecznie będzie można wrócić do Polski tylko wówczas, jeśli Mikołajczyk i PSL zdobędą władzę.
Poglądy i postawa gen. Boruty nie była do przyjęcia przez komunistyczne władze Polski. Generała, na jego prośbę, zwolniono z wojska. Bezpośrednim tego powodem było żądanie generała o udostępnienia kabiny do tajnego głosowania oraz próba zamachu na jego życie. Leszek Wątróbski
Redakcja
