Redakcja
Żeby zdrowym być
Dorota Feluś
Wybierając się w podróż samolotem, podczas której dochodzi do zmiany jednej lub więcej stref czasowych, musimy liczyć się z tym, że po przylocie dopadnie nas tzw. jet lag syndrome. Czym jest jet lag syndrome Zmiana czasu nie pozostaje bez wpływu na nasze zdrowie. Człowiek jest przystosowany do tego, że pewne zmiany zachodzą cyklicznie, np. zmieniają się pory roku, zmienia się temperatura, a także długość dni i nocy. Jednak gdy zachodzi to powoli nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Problem pojawia się przy szybkich zmianach. Terminem jet lag syndrome ("zespół długu czasowego") określa się zespół uciążliwych objawów pojawiających się w wyniku nagłej zmiany strefy czasowej w trakcie podróży w kierunku równoleżnikowym (wschód-zachód). Objawy te obejmują: zaburzenie procesów fizjologicznych zależnych od rytmu okołodobowego oraz zaburzenia zależne od zmiany dobowego rytmu wydzielania hormonów, przede wszystkim "hormonu snu" – melatoniny i kortyzolu. Jesteśmy przyzwyczajeni do chodzenia spać, jedzenia posiłków, itp. o względnie stałej porze. Dlatego też znaczne przesunięcie czasu odbija się niekorzystnie na naszym zdrowiu. Załóżmy, że przylatujemy do kraju, w którym właśnie zaczyna się ranek, a w miejscu, z którego przylecieliśmy, jest północ. Nasz organizm normalnie przygotowywałby się do snu i nie potrafi poradzić sobie z tak szybką zmianą rytmu dnia. Objawy Głównym objawem, występującym u prawie wszystkich podróżnych przekraczających w krótkim czasie wiele stref czasowych, jest zmęczenie. Choć na zewnątrz świeci słońce, my czujemy się apatyczni i niewyspani. Inne klasyczne objawy jet leg syndrome obejmują: • zaburzenia snu, • niemożność skupienia uwagi, • ogólna dezorientacja, • zaburzenia apetytu i zaburzenia żołądkowo-jelitowe, • złe samopoczucie, • senność, • ból głowy. Intensywność objawów jest uzależniona od: liczby przekraczanych stref czasowych, kierunku podróży – podróże w kierunku na wschód, a więc w kierunku, który skraca dobę, jest gorzej znoszona od podróży w kierunku zachodnim, który wydłuża dobę. Zapobieganie By wspomóc organizm w zwalczaniu jet lag syndrome należy: • przygotować się do zmiany stref czasowych już przed podróżą – sprawdzić, ile dokładnie stref czasowych będzie przekraczanych i w zależności od tego zacząć stopniowo chodzić spać i wstawać o zmienionych porach, • spakować walizkę i załatwić wszystkie niezbędne formalności odpowiednio wcześnie, tak aby przed podróżą móc wyspać się i wypocząć, • w trakcie lotu przestawić zegarek na czas obowiązujący w kraju, do którego się podróżuje, co pozwoli odpowiednio wcześnie przygotować się do nowego rytmu dobowego, • przy odczuwaniu senności w trakcie lotu można zasnąć, ale odradza się stosowanie środków nasennych, gdyż powodują one jeszcze większe rozregulowanie organizmu, • po przylocie, nawet przy silnym uczuciu zmęczenia, próbować dostosować się do rytmu dnia panującego w danym kraju, tj. jeść lekkostrawne posiłki o przyjętych porach, w dzień starać się przebywać na świeżym powietrzu, a spać kłaść się dopiero po zachodzie słońca, • przez parę dni można przyjmować stosowne dawki melatoniny.
