Redakcja
Medycyna w pigułce
Zapalenie trzustki, nazywane po angielsku „pancreatitis”, jest jak sama nazwa wskazuje stanem zapalnym tego organu. Trzustka jest podłużnym narządem, umiejscowionym za żołądkiem w górnej części brzucha. Trzustka produkuje enzymy (substancje pomagające w trawieniu pokarmów) oraz hormony regulujące przemianę i utylizację cukru. Do tych hormonów należą insulina i glukagon. Zaburzenia w ich wydzielaniu powodują cukrzycę.
Zapalenie trzustki może być ostre lub przewlekłe. Pierwsze pojawia się nagle i trwa wiele dni, przewlekłe – trwa przez wiele lat. Łagodne przypadki zapalenia trzustki mogą ustąpić bez żadnego leczenia, natomiast ostre zapalenie trzustki może przybrać formę zagrażającą życiu.
Objawy zapalenia trzustki mogą być bardzo zróżnicowane w zależności od ciężkości choroby. Do objawów ostrego zapalenia należą silne bóle nadbrzusza, ból brzucha promieniujący do pleców i nasilający się po posiłkach nudności, wymioty, bolesność brzucha przy ucisku. Przewlekłe zapalenie charakteryzuje się bólami brzucha, niestrawnością, utratą wagi (bez powodu), oleistymi, brzydko pachnącymi stolcami. W obu przypadkach może dojść do zaburzenia wydzielania insuliny i rozwinięcia cukrzycy, czyli podniesienia się poziomu cukru we krwi. W normalnym procesie trawienia enzymy trawienne wy- dzielane przez trzustkę są nieaktywne i zostają dopiero uaktywnione po przedostaniu się z trzustki do jelita cienkiego. Po aktywacji, enzymy pomagają rozkładać tłuszcze, białka i węglowodany. W ciągu doby trzustka wydziela około jednego litra soków trzustkowych. Przyczyną zapalenia trzustki jest przedwczesna aktywacja enzymów trawiennych, zanim jeszcze opuszczą trzustkę. Prowadzi to do podrażnienia i uszkodzenia komórek trzustki i powstania tak zwanego stanu zapalnego trzustki. Powtarzające się stany zapalne trzustki prowadzą do jej przewlekłego stanu zapalnego, który może trwać latami. W tym procesie trzustka ciągle broni się przed samostrawieniem przez własne soki trawienne. W ostrym zapaleniu trzustki proces jest bardziej gwałtowny i dochodzi do poważnego uszkodzenia miąższu trzustki. Proces może prowadzić do śmierci, jeżeli enzymy trawienne dostaną się do krwiobiegu. Ostre zapalenie trzustki zawsze wymaga leczenia szpitalnego.
Przyczyny zapalenia trzustki to – nadmierne używanie alkoholu, kamienie żółciowe blokujące odpływ soków trawiennych do jelita (żółć razem z sokami trzustkowymi jest odprowadzana do jelita wspólnym przewodem), operacje brzucha, lekarstwa, palenie papierosów, rodzinna historia zapalenia trzustki, wysoki poziom wapnia lub parathormonu, wysoki poziom trójglicerydów, guzy trzustki, urazy brzucha oraz różnego rodzaju infekcje.
Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki polega przede wszystkim na leczeniu przyczyny wywołującej stan zapalny, stosowaniu niskotłuszczowej diety, unikaniu ostrych przypraw, ciężkostrawnych pokarmów, odciążaniu trzustki poprzez podawanie enzymów trawiennych oraz leków zmniejszających wydzielanie soków trawiennych. Diagnostyka zapalenia trzustki polega na badaniu krwi, stolca na zawartość tłuszczu, uwidocznieniu trzustki poprzez badanie ultrasonograficzne, komputerową tomografię (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI).
***
Mówiący po polsku lekarz Aleksy Dobradin, MD z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth w Chicago. Praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634, tel. (773) 481-2504.
