Reumatyzm

Termin reumatyzmu wprowadził do medycyny francuski lekarz G. de Baillon na początku XVII w. Po raz pierwszy wprowadził nową terminologię odróżniając reumatyzm od artretyzmu, czyli od dny moczanowej. Dna moczanowa lub po angielsku "gaut" bierze się stąd, że wskutek zaburzeń przemiany materii kwas moczanowy nie rozkłada się jak należy, jest go we krwi za dużo, a jego kryształki gromadzą się w tkankach stawów oraz wokół nich, powodując zniekształcenia oraz silne bóle. Szczególnie chętnie odkładają się w tkankach stawów palucha, nadgarstka i stawu skokowego. Choroba ta dotyka 0,3% ludzkości, z czego 90% stanowią mężczyźni.

12 października, jak co roku na całym świecie, obchodzony jest Światowy Dzień Reumatyzmu. W tym roku hasłem przewodnim jest "Ruch usprawnia" ("Move to improve").

Choroby reumatyczne to ponad 200 różnych schorzeń, o różnym przebiegu i różnych objawach. Chorują ludzie dorośli, osoby aktywne zawodowo, ale także młodzież i dzieci. Atakują one stawy, mięśnie, kości, ścięgna oraz pozostałe struktury ruchu. W krótkim czasie wywołują nieodwracalne zmiany uniemożliwiające samodzielną egzystencję, a w konsekwencji nawet przedwczesną śmierć pacjenta.

Choroby reumatyczne mogą mieć różny przebieg, mają jednak jedną wspólną cechę: bardzo ważna jest wczesna diagnostyka i szybkie rozpoczęcie leczenia. W ten sposób można zatrzymać postęp choroby i nie dopuścić do tego, aby wyrządziła szkody mogące utrudniać normalne funkcjonowanie osobie chorej.

Na pierwszym miejscu listy znajduje się:

Reumatoidalne zapalenie stawów, a na kolejnych pozycjach to: młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów, toczeń.

Zapalenie reumatoidalne i młodzieńcze zapalenie idiopatyczne, to często spotykane formy zapalenia stawów. Zapalenie reumatoidalne jest zaburzeniem układu odpornościowego, przy którym nasz organizm "sam siebie atakuje" – system odpornościowy nieprawidłowo identifikuje błony wytwarzające płyn maziowy w stawach jako obce ciała i usiłuje je zwalczyć. Wywiązuje się zapalenie, w wyniku którego chrząstka i tkanki otaczające stawy zostają uszkodzone. Bardzo często uszkodzeniu ulega też powierzchnia kości.

Choroba ta dotyka również dzieci (poniżej 18 roku życia), aż sześć razy częściej dziewczęta niż chłopców. Wystąpienie choroby może być związane z silnym stresem lub osłabieniem organizmu, jednak poważnymi przyczynami mogą być także złe odżywianie lub infekcja bakteryjna.

Objawy i przebieg

W przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów stwierdza się symetryczne zapalenie stawów rąk. Występuje ból i obrzęk zajętych stawów z ograniczeniem ich ruchomości. Objawy reumatoidalnego zapalenia stawów to: sztywnienie, opuchlizna, zmęczenie, anemia, utrata wagi, gorączka, a także dotkliwy ból. Leczenie powinno odbywać się przy udziale lekarza. Podawane są leki przeciwzapalne i przeciwbólowe.

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, to przewlekła, postępująca choroba tkanki łącznej, o podłożu autoimmunologicznym, obejmująca drobne stawy międzykręgowe, więzadła międzykręgowe oraz stawy krzyżowo-biodrowe, prowadząca do ich stopniowego usztywnienia. Choroba ta najczęściej występuje u mężczyzn w wieku młodym i średnim. Choroba rozpoczyna się powoli i stopniowo postępuje.

Naczęstsze objawy stawowe to:

• Ból dolnego odcinka pleców lub okolicy pośladków.

• Dolegliwości bólowe w innych odcinkach kregosłupa (piersiowym i szyjnym).

• Ból pięt.

• Ból i sztywność w okolicy żeber.

Osoba przybiera charakterystyczną postawę – lekko pochyloną do przodu. Leczenie choroby jest mało skuteczne, powinno odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza.

Łuszczycowe zapalenie stawów, choroba często rozpoczyna się w obrębie stawów międzypaliczkowych i często dotyczy tylko jednej strony, co odróżnia ją od reumatoidalnego zapalenia stawów.

Objawy i przebieg

Zapalenie stawów: międzypaliczkowych bliższych i dalszych, krzyżowo-biodrowych, stawów kręgosłupa, nadgarstkowych, zapalenie palców, zmiany skórne, zmiany paznokciowe, zmiany pozastawowe.

Leczenie

W terapii zastosowanie znajdują najczęściej niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz dostawowe zastrzyki.

Toczeń jest mało znaną chorobą dotyczącą głównie kobiety, w wieku od 15 – 40 lat. Wyróżniamy dwie postacie choroby: jedna ograniczona jest do skóry, a druga obejmuje wiele narządów i układów. Rozpoznanie tocznia układowego jest bardzo trudne. Dlatego Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne opracowało 11 kryteriów ułatwiających postawienie diagnozy. Obejmują one podstawowe objawy kliniczne i laboratoryjne. Objawy choroby są bardzo różnorodne, przypominają one różne inne schorzenia i dlatego postawienie diagnozy zwykle się opóźnia. U prawie wszystkich pacjentek występują objawy reumatyczne: bóle mięśni i stawów oraz zapalenie tych ostatnich, przypominające niekiedy zniekształcające i okaleczające zmiany spotykane w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Leczenie toczenia w zależności od rodzaju polega na podawaniu środków przeciwbólowych, leków antymalarycznych, kortyzonu.

Reasumując informacje zawarte powyżej.

Jakie są przyczyny choroby?

Choroby polegające na uszkodzeniu tkanki łącznej nazywane są autoimmunologicznymi co oznacza, że układ immunologiczny, zwraca się przeciwko sobie. Innymi przyczynami mogą być również genetyka czy zła dieta.

Jakie mogą wystąpić objawy?

Reumatyzm objawia się nie tylko bólem stawów. Może to być wysoka gorączka, wysypka, zniekształcenia stawów lub ich przykurcze.

Co stosować w profilaktyce?

Aby uniknąć tej choroby należy prowadzić aktywny tryb życia, nie przeciążać stawów, ubierać się stosownie do pory roku oraz stosować odpowiednią dietę.

Jak leczyć reumatyzm?

Leczenie farmakologiczne. Najczęściej podawane są niesteroidowe środki przeciwzapalne, leki przeciwbólowe, czy spowalniające postęp choroby.

Dieta zawierająca odpowiednie składniki, które dostarczamy organizmowi, potrafi złagodzić objawy.

Zalecane jest jedzenie morskich ryb (tuńczyk, makrela, łosoś, śledż, sardynki) oraz owoce morza (krewetki, homary, małże), które są źródłem wielonasyconych tłuszczów omega 3. Zawierają też dobrze przyswajalne białko, wapń i potas.

Tłuszcze zwierzęce należy zamienić na roślinne. Dzieki temu zmniejszy się ból stawów.

Chorzy na reumatyzm potrzebują również witaminy E, C oraz selen. Witamina E występuje w nasionach słonecznika, migdałach, orzechach, oleju słonecznikowym, szpinaku. Witaminę C zawierają warzywa i owoce. Najwięcej jest jej w natce pietruszki czy czarnej porzeczce. Selen natomiast występuje w tuńczyku, makreli, ostrygach, kawiorze, homarze, pieczywie chrupkim.

Cennym składnikiem, jakiego nie może zabraknąć w codziennej diecie, to witamina B6 oraz kwas foliowy. Ta pierwsza dba o układ nerwowy, występuje w płatkach kukurydzianych, awokado, zielonej kapuście, drobiu, wołowinie. Kwas foliowy zawierają orzeszki ziemne, brokuły, jaja i ser.

Pamiętajmy też, że ruchu nie da się zastąpić żadnym lekarstwem. Codzienna gimnastyka, spacery, nie- pozwalające stawom zastygnąć w bezruchu oraz wzmacniające mięśnie ćwiczenia to konieczność.

***

Mówiący po polsku lekarz Aleksy Dobradin, MD z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth w Chicago. Praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634, tel. (773) 481-2504.