Redakcja
Medycyna w pigułce
Opierając się na Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) można przyjąć, że osteoporoza to układowa metaboliczna choroba szkieletu, charakteryzująca się zanikiem masy kostnej, uszkodzeniami architektury kości, prowadząca do zwiększonej łamliwości. Osteoporoza to choroba polegająca na osłabieniu układu kostnego człowieka, zwana często "cichym złodziejem naszych kości", ponieważ, jak rzadko które schorzenie, bardzo późno daje jakiekolwiek sygnały i objawy, że z naszymi kośćmi dzieje się coś nie tak. Osteoporoza jest jednym ze schorzeń, które można postrzegać jako cenę za postęp cywilizacyjny. Im dłużej i im wygodniej żyjemy, tym bardziej z upływem lat nasze kości zagrożone są podstępnymi zmianami, prowadzącymi do złamań nawet przy błahych urazach. Życie stało się prostsze i łatwiejsze, ale niestety wszystko ma swoją cenę i za postęp cywilizacyjny trzeba często płacić zdrowiem. W krajach wysoko rozwiniętych co czwarta kobieta po 65 roku życia cierpi na osteoporozę. Nie oznacza to jednak, że jesteśmy skazani na tę chorobę po przekroczeniu 50 czy 60 lat. Znając czynniki ryzyka, możemy je skutecznie minimalizować lub nawet eliminować. Niektóre z nich zależą od naszego zachowania, a na inne nie mamy w ogóle wpływu. Poniżej przedstawiam listę czynników najczęściej kojarzonych z rozwojem osteoporozy: • wiek i płeć, • budowa i masa ciała, • czynniki genetyczne, • menopauza, • zaburzenia miesiączkowania, • tryb życia, • dieta, • palenie papierosów, • ekspozycja na światło słoneczne, • zanieczyszczenie środowiska, • choroby prowadzące do utraty masy kostnej, • niektóre leki. Najczęściej osteoporoza nie daje żadnych objawów, nie boli, nie przeszkadza w czynnościach życiowych i należy do najbardziej podstępnych chorób. Nietypowym objawem dla osteoporozy może być lekki ból stawów, niepokój powinny budzić bóle umiejscowione w okolicach bioder. Kolejnym objawem choroby, należy zaznaczyć, że już w dość mocno zaawansowanej formie jest pojawianie się ubytków kostnych, kręgi, a w zasadzie trzony kręgów, przesuwają się bliżej siebie, co w rezultacie prowadzi do "skrócenia" kręgosłupa. Niekiedy też mogą pojawić się bóle w śródpiersiu, bóle krzyża, a także ból umiejscowiony między łopatkami. Złamania kości są objawem zaawansowanej osteoporozy – ten typ złamania można poznać po tym, iż zdrowa kość nigdy by się nie złamała podczas wykonywania lekkich prac domowych, pęknięcie nadgarstka nigdy by nie wystąpiło przy mocniejszym podparciu się, a kość śródstopia nie złamałaby się podczas schodzenia ze schodów. W ciężkich przypadkach osteoporozy tak proste czynności, jak pochylenie się do przodu, mogą wystarczyć do spowodowania złamania kompresyjnego kręgu. Powoduje ono obniżenie wzrostu i zaokrąglenie pleców, zwłaszcza u kobiet w podeszłym wieku. To zaburzenie (nazywane nadmierną kyfozą) polega na zwiększeniu zakrzywienia środkowej części pleców. Powoduje przesunięcie się barków do przodu i ich opadnięcie, a góra pleców staje się powiększona i zgarbiona. Profilaktyka ogólna Podstawowa wiedza na temat choroby może uchronić nas i naszych bliskich przed ciężką chorobą. Na rozpoczęcie profilaktyki nigdy nie jest za późno, najlepiej zacząć od zaraz. Należy pamiętać, że: • najważniejszym minerałem dla twoich kości jest wapń, • witamina D jest niezbędna w procesach przemiany wapnia, • siedzący tryb życia uniemożliwia prawidłowy rozwój kości, spaceruj, biegaj, uprawiaj sporty, • nie stosuj drakońskich diet, które grożą odwapnieniem kości, • stosuj suplementy, diety, preparaty mineralno -witaminowe, bogate w wapń, witaminy B i C, magnez, • ogranicz lub wyeliminuj używki, takie jak: kawa, papierosy, alkohol, • jeśli jesteś w grupie ryzyka (choroba występuje w rodzinie), cierpisz na choroby mogące powodować odwapnienie kości, przyjmujesz przewlekle leki, należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym w sprawie wykonania badania densytometrycznego. Odpowiednia dieta i zdrowy styl życia okazują się jedną z lepszych recept, zmniejszających ryzyko zachorowań. Leczenie osteoporozy Musi być konsekwentne i długotrwałe, tylko wówczas będzie skuteczne. W leczeniu osteoporozy dążymy do zmniejszenia ryzyka złamań oraz zapobieganie kolejnym powikłaniom. Celem leczenia jest również eliminacja bólów kostnych. Powszechnie stosowane są leki powodujące ograniczenie ubytku masy kostnej, natomiast wśród leków odbudowujących skuteczne okazały się preparaty zawierające wapń i witaminę D. W leczeniu osteoporozy istotny jest także odpowiedni rodzaj ruchu. Osoby chore powinny pamiętać o tym,w jaki sposób wstawać z łóżka, chodzić, przenosić przedmioty, by nie narażać się na urazy. Czy można uprawiać sporty? Oczywiście wszelkie sporty grożące upadkiem czy utratą równowagi są zabronione. Natomiast w ograniczonym zakresie można uprawiać tenis, kręgle lub grać w golfa. Na co dzień warto wykonywać ćwiczenia poprawiające koordynację i równowagę, sprawność ogólną i siłę mięśni. Przede wszystkim należy pamiętać o odpowiedniej, bogatej w wapń diecie, zdrowym stylu życia i opiece lekarskiej. Nie zaszkodzi nam też odrobina słońca, dostarczająca dla kości tak ważną witaminę D. Diagnostyka Tak jak w przypadku każdego schorzenia wczesne wykrycie jest niezwykle istotne w dalszym leczeniu. Istnieją medyczne metody rozpoznawania zmian zachodzących w naszych kościach. Należą do nich: • densometria, • badania rentgenowskie, • ultrasonografia, • ilościowa tomagrafia komputerowa. Najlepszym badaniem jest densometria, która umożliwia rozpoznanie osteoporozy w jej wczesnym stadium. Jest metodą dokładną, pozwajającą na dostrzeżenie nawet kilkuprocentowych zmian w ilości tkanki kostnej. Badanie densometrem trwa kilka minut i jest bezbolesne. Wynik badania przedstawiany jest jako BMD (Bone Mineral Density – mineralna gęstość kości), co oznacza ilość gramów wapnia na 1 cm prześwietlanej powierzchni. Badania te powtarzać można co 2 – 3 lata w przypadku wyników w normie, w przypadku podjęcia leczenia należy ponownie poddać się badaniu po okresie około jednego roku. *** Mówiący po polsku lekarz Aleksy Dobradin, MD z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth w Chicago. Praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634, tel. (773) 481-2504.
