Elżbieta Baumgartner
Podstawowa zasada: świadczenia dla małżonka
Większość rent rodzinnych Social Security (świadczenia dla współmałżonka, dla wdowy/wdowca lub byłego małżonka) przysługuje wyłącznie osobom formalnie poślubionym. Oznacza to, że jeśli nie jesteś legalnie żoną lub mężem pracownika, nie masz automatycznego prawa do świadczeń z tytułu pracy partnera (spousal benefits), świadczeń dla wdowy/wdowca po śmierci partnera (survivor benefits), ani do świadczeń dla rozwiedzionego małżonka.
Małżeństwa zawarte za granicą, w tym w Polsce, dają prawo do Social Security. Tak, polski akt małżeństwa jest w pełni honorowany przez Social Security Administration (SSA), nawet bez jego tłumaczenia na język angielski.
Dla Administracji Social Security partner pracownika, nawet wieloletni, to osoba obca. Dla wielu par niemałżeńskich wydaje się to krzywdzące, zwłaszcza jeśli przez lata prowadzili wspólne gospodarstwo domowe i dzielili się obowiązkami, ale formalnie nie wzięli ślubu. Jest jednak wyjątek. SSA może uznać związek za małżeństwo, jeżeli ten związek jest uznawany przez prawo stanowe, gdzie para zamieszkuje. Ale to nie jest proste.
Common-law marriage – czy można być „mężem/żoną” bez ślubu?
W kilku stanach USA uznawane są tzw. common-law marriages – czyli małżeństwa „zwyczajowe”, zawierane bez ślubu, ale honorowane przez prawo stanowe na podstawie wspólnego życia i zachowania się jak małżonkowie.
Jeśli mieszkasz w stanie, który uznaje common-law marriage (Kolorado, Iowa, Kansas, Montana, Rhode Island, Oklahoma, Teksas oraz Dystrykt Kolumbii), możesz mieć prawo do świadczeń Social Security jako „małżonek” – ale tylko jeśli spełniasz konkretne warunki. Oboje partnerzy muszą być prawnie zdolni do zawarcia małżeństwa (czyli stanu wolnego) oraz para musi mieszkać razem i przedstawiać się publicznie jako małżonkowie, czyli używać tego samego nazwiska, wspólnie rozliczać podatki, posiadać wspólne konta czy dom. W takim przypadku SSA może (ale nie musi) uznać twój związek za małżeństwo, nawet jeśli nie zawarliście go w sposób formalny – ale wymaga jego udokumentowania. Potrzebne są wspólne rachunki i umowy, zeznania świadków, wspólne rozliczenia podatkowe.
Ważne: jeśli mieszkasz w stanie, który nie uznaje common-law marriage, SSA nie uzna cię za współmałżonka – nawet jeśli żyjecie razem od wielu lat.
Świadczenia dla partnerów tej samej płci
Od czasu decyzji Sądu Najwyższego w sprawie Obergefell v. Hodges z 2015 roku, małżeństwa osób tej samej płci są uznawane we wszystkich 50 stanach oraz na poziomie federalnym. Oznacza to, że partnerzy tej samej płci mają prawo do rodzinnych i wdowich świadczeń Social Security na równi z tradycyjnymi małżeństwami, ale pod warunkiem, że związek został zawarty formalnie.
Jeśli chodzi o nieformalne związki partnerskie par jednopłciowych (inne niż małżeństwa), ich status różni się w zależności od stanu. Niektóre stany oferują rejestrowane związki partnerskie lub inne formy uznania prawnego dla par tej samej płci, są to Kalifornia, Kolorado, Hawaje, Illinois, Nevada, New Jersey, Oregon i Waszyngton. Jeżeli prawo twego stanu uznaje twój związek, uzna go również Administracja Social Security, ale nie automatycznie. W razie wątpliwości najlepiej skontaktować się bezpośrednio z SSA.
Czy partner niemałżeński może otrzymać jakiekolwiek świadczenia?
Niestety, osoby żyjące w nieformalnym związku partnerskim w stanie, który nie uznaje Common law marriages, nie mają prawa do świadczeń Social Security z tytułu relacji z partnerem, nawet jeśli wspólnie mieszkacie przez wiele lat, macie wspólne dzieci, razem prowadzicie gospodarstwo domowe, czy jeden z partnerów utrzymuje drugiego.
Jeśli nie ma uznanego przez stan małżeństwa (lub common-law marriage), partner nie ma prawa do niczego: ani do renty po drugiej osobie, ani do renty pośmiertnej (survivor benefits).
Każdy partner może oczywiście ubiegać się o świadczenia z tytułu swojej własnej pracy i składek, ale nie z tytułu pracy partnera.
Co z dziećmi z nieformalnych związków?
Dzieci mogą mieć prawo do świadczeń Social Security np. jeśli jeden z rodziców zmarł lub stał się niezdolny do pracy. Dziecko musi zostać uznane jako biologiczne lub adoptowane przez danego rodzica, aby otrzymać po nim świadczenia. W takich przypadkach SSA wymaga aktu urodzenia, dokumentów opieki i często testów DNA, jeśli rodzic nie był formalnym małżonkiem drugiego.
Czy można dostać rentę po zmarłym partnerze?
Sprawa jest podobna, jak z rentą małżeńską. Rentę wdowią można dostać tylko wtedy, gdy nieformalny związek był uznawany przez prawo stanu, w którym partnerzy mieszkali. Wdowa musi wtedy udowodnić istnienie ich związku zwyczajowego i stan musi go formalnie uznać, wtedy honoruje go i SSA.
Stan Nowy Jork nie uznaje małżeństw zwyczajowych, więc pani Janina nie ma szansy na świadczenia po zmarłym partnerze.
Co możesz zrobić, aby ochronić swojego partnera?
Jeśli żyjesz w nieformalnym związku i chcesz, by twój partner mógł mieć dostęp do świadczeń po tobie, masz kilka opcji:
- Zawrzyj małżeństwo – to najprostszy sposób, by twój partner bez problemu uzyskał prawo do świadczeń Social Security po tobie 12 miesięcy po ślubie. Co cię wstrzymuje?
- Sprawdź, czy twój stan uznaje common-law marriage – i rozważ złożenie dokumentów potwierdzających ten status.
- Ureguluj kwestie majątkowe na wypadek śmierci. Zadbaj o partnera poprzez wspólne konta, testament, pełnomocnictwa medyczne. Wiedz, że możesz zabezpieczyć jednocześnie i małżonka, jak i swoje dzieci (patrz książka pt. „Planowanie spadkowe”).
- Maksymalizuj własne składki Social Security – każdy partner powinien starać się pracować legalnie i opłacać składki, by mieć prawo do swojej własnej emerytury.
Podsumowanie
Polscy imigranci w USA – którzy, jak pani Janina, czasem żyją w związkach nieformalnych, zawartych bez aktu ślubu – powinni zawczasu przemyśleć kwestię formalizacji relacji, by zabezpieczyć przyszłość partnera. W przeciwnym razie nawet wieloletni związek i wspólne życie nie dają prawa do świadczeń z Social Security po śmierci lub po przejściu na emeryturę partnera.
Elżbieta Baumgartner
nie jest prawnikiem, a artykuł ten nie powinien być uważany za poradę prawną. Jest autorką wielu książek-poradników, m.in. „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Jak kupić dom mądrze i nie przepłacić”, „Podręcznik właściciela domu”. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo w wersji elektronicznej bezpośrednio od wydawcy, Poradnik Sukces, www.poradniksukces.com, tel. 1-718-224-3492.
www.poradniksukces.com
