Wtedy pojawia się temat odszkodowania za chorobę zawodową w UK, które ma pomóc zrekompensować zarówno utratę zdrowia, jak i pieniędzy. Jeżeli chcesz wiedzieć, czym dokładnie jest takie odszkodowanie, kto ma do niego prawo i co zrobić, aby je otrzymać - ten artykuł wyjaśni wszystkie najważniejsze sprawy.
Chociaż cały proces może wydawać się trudny, z odpowiednią pomocą prawnika jest on możliwy do przejścia.
W Wielkiej Brytanii pracodawca ma obowiązek dbać o bezpieczeństwo swoich pracowników i chronić ich przed zagrożeniami prowadzącymi do chorób zawodowych. Gdy tego nie robi, pracownik może ucierpieć na zdrowiu, a firma zapłacić za to finansowo.
Przepisy w UK są korzystne dla osób zatrudnionych niezależnie od tego, czy pracują na etacie, na własny rachunek czy przez agencję - każdy może się ubiegać o rekompensatę.
W tym artykule znajdziesz informacje o tym, czym jest choroba zawodowa, jakie są jej rodzaje, jak wygląda proces ubiegania się o odszkodowanie i jakie czynniki decydują o jego wysokości, abyś mógł sam zdecydować o kolejnych krokach.
Czym jest odszkodowanie za chorobę zawodową w UK?
Odszkodowanie za chorobę zawodową w UK to pieniądze, które można dostać, jeśli Twój stan zdrowia pogorszył się z powodu warunków w miejscu pracy lub obowiązków zawodowych.
Rekompensata pokrywa szkody zdrowotne, utracone zarobki, koszt leczenia, rehabilitacji i zmiany w jakości życia. Prawo w UK bardzo wyraźnie mówi, kto ma do tego prawo i na jakich zasadach - jest to ochrona dla pracownika w razie zaniedbań firmy.
Powinieneś wiedzieć, że odszkodowanie to nie tylko gest szefa - to Twoje prawo wynikające z przepisów. Zazwyczaj odszkodowanie wypłaca ubezpieczyciel pracodawcy, a nie sama firma, co często łagodzi obawy pracowników przed konfliktem z własnym lub byłym miejscem pracy.
Jak brytyjskie prawo definiuje chorobę zawodową?
Według prawa UK, choroba zawodowa to problem zdrowotny, który powstał podczas wykonywania pracy czy kontaktu z niebezpiecznymi czynnikami w pracy. Musi być potwierdzony związek tej choroby z Twoją pracą.
W UK jest specjalna lista ponad 70 chorób zawodowych - m.in. choroby płuc przez pyły, choroby po azbeście, uszkodzenia słuchu od hałasu, schorzenia kręgosłupa, alergie skórne czy choroby psychiczne spowodowane pracą pod presją.
Lista obejmuje zarówno schorzenia ciała, jak i psychiki, o ile ich przyczyną jest praca. Ważne jest, by udowodnić związek między warunkami zatrudnienia a chorobą. Przykłady to przewlekłe choroby płuc u górników, utrata słuchu u pracowników fabryk czy depresja z powodu stresu.
Różnica między chorobą zawodową a wypadkiem w pracy
Choroba zawodowa i wypadek w pracy są czymś innym, choć obie sytuacje mogą dać prawo do odszkodowania. Różnica główna dotyczy tego, jak szybko pojawia się problem.
- Wypadek w pracy - to jedno nagłe zdarzenie, np. poślizgnięcie i złamanie, skaleczenie maszyną czy upadek przedmiotu. Skutki są zwykle widoczne od razu i łatwo połączyć je z pracą.
- Choroba zawodowa - rozwija się powoli, przez długi kontakt ze szkodliwymi czynnikami w pracy. Objawy mogą pojawić się nawet po latach, czasem po odejściu z pracy, co komplikuje udowodnienie związku z zatrudnieniem.
Najczęstsze choroby zawodowe w Wielkiej Brytanii
Tak jak w innych rozwiniętych krajach, niektóre choroby zawodowe są wyjątkowo powszechne w Wielkiej Brytanii. Zdecydowana większość dotyczy wybranych branż i stanowisk. Poznanie tych chorób pomoże pracownikom dostrzec potencjalne zagrożenia i szybko reagować.
Każdego roku ok. 1,7 mln osób w UK cierpi na choroby zawodowe, a takie schorzenia powodują utratę ponad 30 mln dni pracy w roku.
Przykłady najczęstszych chorób zawodowych
- Choroby płuc spowodowane pyłem: Np. pylica u górników, osób pracujących na budowie (np. pył krzemowy). Objawy to duszności, kaszel, zmęczenie.
- Choroby związane z azbestem: Jak azbestoza czy nowotwory. Mogą ujawnić się po wielu latach od kontaktu z azbestem.
- Astma i inne problemy z oddychaniem: Np. astma u piekarzy od pyłu mącznego czy u malarzy od oparów farb.
- Głuchota zawodowa i szumy uszne: Wynik wieloletniego hałasu np. w fabrykach, na budowach czy lotniskach.
- Schodzenia mięśni i kości: Bóle kręgosłupa, cieśń nadgarstka od powtarzalnych ruchów, wibracje od narzędzi (białe palce).
- Choroby skóry: Zapalenia skóry od środków chemicznych, częste m.in. u sprzątaczek, mechaników czy fryzjerów.
- Choroby psychiczne przez stres: Długi stres w pracy, mobbing, nadmierna presja - depresja, nerwica, wypalenie.
Branże i zawody najbardziej narażone
- Budownictwo i remonty: Pyły, hałas, wibracje, duży wysiłek fizyczny, częste są choroby płuc i układu mięśniowego.
- Przemysł ciężki i chemiczny: Dym, pyły, toksyny, hałas - prowadzi do wielu chorób, w tym nowotworów.
- Służba zdrowia: Urazy kręgosłupa (noszenie pacjentów), stres, infekcje, alergie, choroby skóry.
- Gastronomia: Kontakt z alergenami, środki do czyszczenia, stres, praca na stojąco.
- Rolnictwo: Pył, pestycydy, dźwiganie, hałas, wibracje od maszyn.
- Transport i magazyny: Długie siedzenie, dźwiganie, stres, zaburzenia snu.
- Praca biurowa/IT: Siedzący tryb życia, bóle pleców czy nadgarstków, stres korporacyjny.
Kto może ubiegać się o odszkodowanie za chorobę zawodową w UK?
Prawo do roszczenia o odszkodowanie mają różne grupy pracowników, ale trzeba spełnić pewne warunki. Podstawą jest pokazanie, że choroba jest wynikiem pracy lub błędu pracodawcy. Ważna jest też data, kiedy dowiedziałeś się o chorobie i jej związku z pracą - even jeśli to było lata po zakończeniu zatrudnienia.
Podstawowe wymagania
- Diagnoza od lekarza: Musisz mieć papier z rozpoznaniem i najlepiej, żeby lekarz zaznaczył podejrzenie związku z pracą. Dokumentacja medyczna jest tu najważniejsza.
- Związek z warunkami pracy: Trzeba udowodnić, że właśnie praca wywołała problem zdrowotny lub znacznie go pogłębiła, często przez opinie ekspertów i dokumentację z pracy.
- Zaniedbanie pracodawcy: Gdy zgłaszasz sprawę przeciwko pracodawcy, musisz wskazać, co zrobił źle (np. brak odpowiednich środków ochrony, brak szkoleń).
- Terminy: Zwykle masz 3 lata od chwili, gdy dowiesz się o chorobie i jej związku z pracą ("date of knowledge"). Po tym czasie roszczeń zwykle już nie można zgłaszać, chyba że sąd wyjątkowo wydłuży ten czas.
- Zgłoszenie choroby: Zgłoś ją do pracodawcy (najlepiej pisemnie) i czasami także do Health and Safety Executive (zgodnie z zasadami RIDDOR).
Co z samozatrudnionymi i pracownikami agencji?
Dla osób pracujących przez agencję, sytuacja jest podobna do etatu - odpowiada agencja albo miejsce faktycznej pracy.
Osoby samozatrudnione odpowiadają za siebie, ale mogą ubiegać się o odszkodowanie, jeśli pracowały w środowisku kontrolowanym przez kogoś innego (np. główny wykonawca na budowie) i przez jego zaniedbania zachorowały. Jednak osoby samozatrudnione nie mogą ubiegać się o państwowy zasiłek IIDB.
Jakie są źródła odszkodowania za chorobę zawodową w UK?
W UK są dwa główne sposoby uzyskania odszkodowania: roszczenie przeciwko pracodawcy (przez jego ubezpieczyciela) oraz państwowy zasiłek Industrial Injuries Disablement Benefit (IIDB). Można wystąpić o oba jednocześnie, bo są to oddzielne świadczenia.
Roszczenie do pracodawcy
Najczęściej wybierany sposób to zgłoszenie roszczenia do pracodawcy, który z reguły ma ubezpieczenie (Employers’ Liability Insurance). Pracownik nie musi wykazywać złych intencji, wystarczy udowodnić, że firma nie dopełniła swoich obowiązków BHP i przez to powstała szkoda.
Cały proces zaczyna się od listu do firmy ("Letter of Claim") i wymiany dokumentów. Większość takich spraw kończy się ugodą, czyli porozumieniem poza sądem. Jeżeli firmy nie dogadają się co do winy lub kwoty odszkodowania, sprawę rozstrzyga sąd. Tu można dostać więcej niż w państwowych świadczeniach, bo odszkodowanie obejmuje także utracone zarobki, koszty leczenia i inne straty.
Industrial Injuries Disablement Benefit (IIDB) - państwowy zasiłek
IIDB to rodzaj renty dla osób z trwałym uszczerbkiem na zdrowiu spowodowanym pracą. Żeby dostać IIDB, nie trzeba udowadniać winy pracodawcy - wystarczy potwierdzona choroba z oficjalnej listy i trwałe uszkodzenie zdrowia (minimum 14%).
Kwota zależy od stopnia niepełnosprawności - pełna stawka to ok. 225 funtów tygodniowo (stan na 2024). Wniosek składa się do Departamentu Pracy i Emerytur (DWP).
Odbieranie IIDB nie wyklucza innych roszczeń cywilnych, choć może dojść do rozliczenia kwot, by nie dostać podwójnie za to samo.
Jak wygląda proces ubiegania się o odszkodowanie?
Proces ubiegania się o odszkodowanie za chorobę zawodową w UK składa się z kilku prostych kroków, ale dobrze mieć wsparcie prawnika. Oto one:
Etapy zgłaszania roszczenia:
- Diagnoza lekarska: Uzyskaj potwierdzenie choroby oraz jej związku z pracą.
- Zgłoszenie pracodawcy: Powiadom firmę o chorobie na piśmie.
- Konsultacja prawna: Skontaktuj się z prawnikiem specjalizującym się w odszkodowaniach.
- Zbieranie dowodów: Zgromadź dokumenty medyczne, zatrudnienia, świadków, raporty BHP itp.
- Formalny list z roszczeniem: Prawnik wysyła list do firmy lub jej ubezpieczyciela.
- Negocjacje: Rozpoczynają się rozmowy o uznaniu odpowiedzialności i proponowanej kwocie.
- Sprawa sądowa: Jeśli nie uda się porozumieć, sprawę rozstrzyga sąd.
- Wypłata odszkodowania: Po ugodzie lub decyzji sądu otrzymujesz pieniądze.
Jakie dokumenty będą potrzebne?
- Diagnoza i wyniki badań (np. RTG, testy słuchu, opinie lekarskie)
- Dowody zatrudnienia (umowa, wypłaty, szkolenia BHP, zdjęcia z pracy)
- Zgłoszenia i notatki służbowe (wpisy do książki wypadków, e-maile do przełożonych)
- Oświadczenia świadków (koledzy z pracy)
- Dokumenty finansowe (utracone zarobki, koszty leczenia, rachunki)
- Raporty z inspekcji BHP, jeśli były przeprowadzane
- Orzeczenia o niepełnosprawności, jeśli są
Ile trwa rozpatrzenie sprawy?
- Roszczenia cywilne: Faza rozmów może potrwać od kilku miesięcy do roku, czasem sprawa trafia do sądu i trwa dłużej (nawet do 2 lat).
- Wnioski o IIDB: DWP zwykle rozpatruje je w 4-6 miesięcy od złożenia.
W razie długiego oczekiwania możesz skorzystać z innych zasiłków, np. chorobowego czy uniwersalnego wsparcia finansowego.
Jak wyliczane jest odszkodowanie za chorobę zawodową?
Kwota odszkodowania zależy od wielu elementów - nie jest stała i wszystko rozpatruje się indywidualnie. Chodzi o to, by pokryć zarówno cierpienie, jak i straty finansowe.
Co wpływa na wysokość odszkodowania?
- Poważna choroba i jej wpływ na życie codzienne
- Trwałe uszkodzenie zdrowia (procentowo według opinii lekarza)
- Wiek poszkodowanego (ważne przy utraconych dochodach na przyszłość)
- Wpływ na pracę i życie zawodowe
- Koszt leczenia i rehabilitacji
- Koszty pomocy w domu/opieki
- Koszty dostosowania mieszkania do nowych potrzeb
- Inne straty, np. brak możliwości awansu
- Stopień winy pracodawcy
- Wpływ zachowania pracownika (np. nieprzestrzeganie zasad ochrony może obniżyć kwotę)
Orientacyjne kwoty odszkodowania
- Pylica płuc: £30,000-£100,000
- Głuchota zawodowa: £10,000-£40,000
- Cieśń nadgarstka: £5,000-£20,000
- Astma zawodowa: £20,000-£60,000
- Choroby azbestowe: £30,000-£100,000+ (w cięższych przypadkach więcej)
- Choroby skóry: £1,000-£10,000
- Przewlekłe bóle pleców: £5,000-£100,000+ (w zależności od potrzeb operacji i wpływu na życie)
- Zaburzenia psychiczne: £5,000-£50,000+
Do tego dolicza się zwrot wszystkich udokumentowanych wydatków i strat.
Dodatkowe koszty pokrywane przez odszkodowanie
- Utracone dochody (zarówno przeszłe, jak i przyszłe)
- Koszty leczenia, prywatnych wizyt, leków, rehabilitacji, sprzętu medycznego
- Koszty opieki (nawet jeśli opiekuje się Tobą rodzina)
- Dostosowanie domu do potrzeb osoby niepełnosprawnej
- Dojazdy do szpitali i specjalistów
- Inne wydatki związane z chorobą
Wszystko powinno być udokumentowane rachunkami - prawnik pomoże je zebrać i policzyć.
Jak postępować, by uzyskać odszkodowanie za chorobę zawodową w UK?
Co zrobić krok po kroku?
- Diagnoza i dokumentacja:
- Odwiedź lekarza, poproś o rozpoznanie i odnotowanie powiązania choroby z pracą.
- Gromadź wszystkie papiery: wyniki badań, historie leczenia, zwolnienia.
- Informuj pracodawcę:
- Powiadom go pisemnie (mail, polecony) i zachowaj kopię.
- Sprawdź, czy wpisano zgłoszenie do dokumentacji firmy i do HSE (w razie potrzeby).
- Zabezpiecz dowody z pracy:
- Zbierz umowy, odcinki wypłat, opisy pracy, certyfikaty BHP.
- Zrób dokumentację zdjęciową - warunki pracy, środki ochrony, sprzęt itp.
- Porozmawiaj z kolegami, którzy mogą coś potwierdzić.
- Skontaktuj się z prawnikiem:
- Wykwalifikowany prawnik oceni Twoje szanse i poprowadzi sprawę, często nie pobierając opłaty na początku (system „No Win No Fee”).
- Wniosek o IIDB:
- Jeśli masz umowę o pracę, możesz złożyć wniosek do DWP - prawnicy lub organizacje doradcze mogą pomóc.
- Współpracuj z ekspertami:
- Przygotuj się na niezależne badania zlecone przez kancelarię.
- Cierpliwość i śledzenie sprawy:
- Proces może trwać, ale po drodze masz prawo do innych świadczeń.
Gdzie uzyskać pomoc?
- Kancelarie prawne: Najlepsze wsparcie oferują prawnicy wyspecjalizowani w chorobach zawodowych, często działają w systemie „No Win No Fee”.
- Citizens Advice: Bezpłatne porady dotyczące praw pracowniczych i świadczeń.
- Związki zawodowe: Wsparcie prawne i informacyjne dla swoich członków.
- Specjalistyczne organizacje wsparcia: Np. fundacje pomagające osobom po azbeście czy z chorobami nowotworowymi.
- Health and Safety Executive (HSE): Na stronie hse.gov.uk znajdziesz informacje o przepisach i chorobach zawodowych.
- Department for Work and Pensions (DWP): Pełne instrukcje na: gov.uk/industrial-injuries-disablement-benefit
- Lekarz rodzinny: Ważne źródło dokumentacji medycznej i wsparcia.
Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć
Niepowiadomienie pracodawcy i brak dokumentacji medycznej
- Niepowiadomienie szefa: Każdą chorobę trzeba oficjalnie zgłosić. Brak pisemnego potwierdzenia to słaby punkt roszczenia.
- Brak badań i dokumentów medycznych: Leczenie, wizyty u lekarza, wyniki badań - wszystko trzeba zbierać od początku.
Jak tego uniknąć? Po pierwszych objawach idź do lekarza, uzyskaj papier z rozpoznaniem, zgłoś sprawę oficjalnie pracodawcy i przechowuj wszystkie dokumenty w jednym miejscu.
Przekroczenie terminu złożenia wniosku
- Termin 3 lata: Zwykle masz 3 lata od momentu uzyskania wiedzy o chorobie i jej powiązaniu z pracą.
Jak tego uniknąć? Nie czekaj - im szybciej skonsultujesz się z prawnikiem, tym lepiej. On pomoże ustalić, od kiedy liczony jest ten termin i dopilnuje, by zrobić wszystko na czas. Brak zbierania rachunków czy próby samodzielnego działania często kończą się niepowodzeniem.
Czy warto korzystać z pomocy prawnika?
Jeśli zachorowałeś przez pracę, samodzielne prowadzenie sprawy może być trudne i stresujące. Pomoc prawnika specjalizującego się w odszkodowaniach za choroby zawodowe daje większe szanse na uzyskanie rekompensaty i odciąża Cię z papierkowej roboty.
Zalety korzystania z pomocy prawnika
- Wiedza i doświadczenie: Specjalista zna przepisy BHP i prawa pracownika oraz potrafi dobrze zebrać dowody.
- Ocena sprawy: Na wstępnej, bezpłatnej rozmowie, oceni Twoje szanse.
- Pomoże zgromadzić dokumentację: Wiesz dokładnie, co zbierać, a on uzyska dostęp do potrzebnych raportów i opinii.
- Skuteczne negocjacje: Prawnik postara się o maksymalnie wysoką kwotę i nie da się zbyć ubezpieczycielowi.
- Reprezentacja w sądzie: Jeżeli dojdzie do rozprawy, poprowadzi ją za Ciebie.
- Pilnuje wszystkich składników odszkodowania: Nie zapomina o żadnym typie szkody czy straty finansowej.
- Oszczędza Twój czas i nerwy: Ty skupiasz się na zdrowiu, a on na formalnościach.
- Wyjaśnia wszystko prosto i jasno: Unika trudnego języka prawniczego.
System No Win No Fee - co to jest?
- Brak opłaty z góry: Nie płacisz za konsultacje ani prowadzenie sprawy na początku.
- Płacisz tylko, jeśli wygrasz: Jeśli otrzymasz odszkodowanie, prawnik pobiera uzgodniony wcześniej procent (najczęściej do 25%).
- Brak kosztów przy przegranej sprawie: Nie udaje się - nie płacisz.
- Ubezpieczenie ATE: Chroni przed płaceniem kosztów po przegranej. Składka często jest pobierana tylko przy wygranej i pokrywana z odszkodowania.
System „No Win No Fee” pozwala dochodzić swoich praw bez ryzyka finansowego.
Najczęstsze pytania o odszkodowanie za chorobę zawodową w UK
Ile mam czasu na złożenie roszczenia?
Masz 3 lata od chwili, gdy dowiedziałeś się o swojej chorobie i jej powiązaniu z pracą (czyli od diagnozy lub opinii lekarskiej). Lepiej działać szybko, bo przesunięcie terminu jest trudne.
Czy zgłoszenie roszczenia grozi utratą pracy?
Nie. Prawo pracy w UK chroni osoby zgłaszające roszczenia przed bezpodstawnym zwolnieniem - zwolnienie pracownika z tego powodu uważa się za niezgodne z prawem („unfair dismissal”). Firma wypłaca odszkodowanie przez ubezpieczyciela, więc nie ponosi kosztu z własnej kieszeni.
Czy można domagać się odszkodowania długo po rozpoznaniu choroby?
Tak - pod warunkiem, że nie minęły 3 lata od momentu, w którym dowiedziałeś się o chorobie i powiązaniu z pracą. Przypadki, w których choroba pojawiła się wiele lat po zakończeniu pracy są dozwolone, jeśli dopiero wtedy uzyskałeś wiedzę o jej przyczynie.
Jakie koszty pokrywa odszkodowanie?
- General Damages: Za ból, cierpienie i utratę jakości życia.
- Special Damages: Za straty materialne (utracone zarobki, leczenie, opieka, koszty adaptacji mieszkania, dojazdy, sprzęt medyczny itd.).
Odszkodowanie za chorobę zawodową jest wolne od podatku.
Czy sprawa zawsze trafia do sądu?
Nie, większość spraw kończy się porozumieniem poza sądem. Do sądu idzie się tylko wtedy, gdy strony nie mogą się dogadać.
Dziennik Związkowy - Polish Daily News i Alliance Printers and Publishers Inc. nie ponoszą odpowiedzialności za treść artykułów sponsorowanych publikowanych na www.dziennikzwiazkowy.com
