W czwartek szef kancelarii premiera Węgier Gergely Gulyas oświadczył, że były wiceminister sprawiedliwości Romanowski otrzymał na Węgrzech azyl polityczny.
„W obecnej chwili trudno powiedzieć z jaką dokładnie formą ochrony mamy do czynienia w przypadku Romanowskiego” – stwierdził prawnik. Precyzyjne informacje będą znane dopiero wówczas, gdy za politycznymi oświadczeniami pójdą działania prawne, czyli kiedy Polska wystąpi o ekstradycję – dodał.
Prośba zostanie prawdopodobnie odrzucona przez węgierski resort sprawiedliwości, do którego kompetencji należą sprawy ekstradycji – powiedział Lattmann.
Kraje członkowskie UE mają obowiązek wykonania Europejskiego Nakazu Aresztowania (ENA) – przypomniał prawnik, co w piątek potwierdził również rzecznik Komisji Europejskiej Stefan de Keersmaecker.
„W niektórych okolicznościach może dojść do odrzucenia wniosku o ekstradycję, np. w przypadku poważnych problemów państwa składającego taki wniosek w zakresie rządów prawa i stanu sądownictwa” – zauważył Lattmann.
Odrzucenie może mieć miejsce dopiero po przeprowadzeniu specjalnej procedury, nazywanej LM test, która ma na celu ocenę, czy podejrzany lub oskarżony może na podstawie ENA zostać wydany do innego państwa członkowskiego UE bez naruszenia jego podstawowych praw.
Jak stwierdził Lattmann, taki test jest zwykle przeprowadzany przez sądy krajowe; w tym wypadku węgierski wymiar sprawiedliwości najprawdopodobniej stwierdzi, że stan praworządności w Polsce nie pozwala na ekstradycję.
„To oczywiście będzie stawiało kolejne pytania o niezależność węgierskich sądów, która już wcześniej była kwestionowana” – powiedział prawnik.
Jeżeli Węgry rzeczywiście uchylą się od realizacji ENA w przypadku Romanowskiego, wówczas KE powinna uruchomić procedurę naruszeniową (ang. infringement procedurę) wobec Węgier, kolejną w ostatnich latach – stwierdził Lattmann.
Jak dodał, azyl dla Romanowskiego sprowadzi na Węgry problemy prawne i polityczne, może być jednak obliczony na korzyści, które premier Viktor Orban będzie chciał osiągnąć w czasie nadchodzącej polskiej prezydencji w Radzie UE.
„Nie myślę, że Romanowski jest kimś tak ważnym, jak Nikoła Gruewski", były premier Macedonii, który w 2018 r. schronił się na Węgrzech przed wyrokiem za korupcję w swoim kraju – ocenił Lattmann.
„Azyl dla Romanowskiego może być jednak próbą politycznego handlu ze strony Orbana: jeśli Polska w czasie prezydencji odpuści działania w ramach procedury z art. 7 przeciwko Węgrom, wówczas można będzie rozmawiać o ekstradycji” – powiedział rozmówca PAP.
Prokuratura Krajowa zarzuca Romanowskiemu, który jako polityk Solidarnej Polski, a następnie Suwerennej Polski, był w latach 2019-2023 wiceszefem MS nadzorującym Fundusz Sprawiedliwości, popełnienie 11 przestępstw m.in. udział w zorganizowanej grupie przestępczej i ustawianie konkursów na pieniądze z tego funduszu.
Marcin Furdyna (PAP)
