Elżbieta Baumgartner
Problem z wcześniejszymi zasadami
Do momentu wejścia ustawy w życie, wielu emerytów pracujących wcześniej za granicą albo w sektorze publicznym (np. nauczyciele, strażacy, urzędnicy) było objętych dwoma ograniczeniami:
Klauzula WEP (Windfall Elimination Provision) – obniżała emerytury Social Security osobom, które miały też zagraniczne lub publiczne emerytury z pracy bez składek Social Security.
Klauzula GPO (Government Pension Offset) – redukowała lub całkowicie eliminowała świadczenia małżeńskie i wdowie po zmarłych małżonkach dla osób z emeryturą rządową.
W praktyce oznaczało to, że emeryci – mimo lat legalnej pracy i opłacania składek – otrzymywali świadczenia niższe o setki dolarów miesięcznie. Część osób, dotknięta przez GPO, nie dostawała nic.
Co zmieniła nowa ustawa
Social Security Fairness Act, która weszła w życie na początku 2025 roku, całkowicie uchyliła redukcje WEP i GPO od świadczeń Social Security wypłacanych od początku 2024 roku. Oznacza to co następuje:
Emeryci i renciści nie mają już obniżanych świadczeń z powodu posiadania drugiej emerytury, więc dostają więcej.
Osoby, którym wcześniej odmówiono świadczeń małżeńskich lub wdowich z powodu GPO, mogą teraz się o nie ubiegać.
SSA rozpoczęła wypłacanie zaległych kwot (underpayments) – czyli różnicy między tym, co ktoś otrzymał od 1 stycznia 2024 roku, a co faktycznie mu się należało.
Według szacunków, WEP i GPO dotyczyły wcześniej ponad 2 milionów osób, z czego wielu to emerytowani nauczyciele, policjanci, pracownicy związkowi i urzędnicy. Wśród nich znajduje się też znaczna grupa imigrantów, którzy pracowali w obu krajach: Polsce i w Stanach.
Wypłaty zaległości – jak to działa?
Social Security Administration wypłaca już zaległe świadczenia. W praktyce oznacza to:
Jednorazowe wyrównanie – wiele osób otrzymało albo wkrótce otrzyma przelew wyrównawczy obejmujący sumę za niewypłacone środki od początku 2024 roku, czasem sięgające kilku tysięcy dolarów.
Wzrost miesięcznych świadczeń – osoby, które miały obniżone emerytury, od teraz będą otrzymywać pełną kwotę wynikającą z przepracowanych lat i składek.
W przypadku świadczeń wdowich i małżeńskich, SSA umożliwia ponowne składanie wniosków lub automatyczne przyznanie tych świadczeń, jeśli ktoś wcześniej je utracił przez GPO.
Przykład: Pani Krystyna, emerytowana nauczycielka z Chicago, przez 15 lat pracowała również w sklepie spożywczym, gdzie płaciła składki Social Security. Jej świadczenie było przez WEP obniżone o 420 dolarów miesięcznie. Teraz nie tylko otrzymuje pełną kwotę ($1,280 zamiast $860), ale także dostała wyrównanie od początku 2024 roku.
Niestety, redukcje WEP czy GPO dotyczące świadczeń sprzed 2024 roku nie będą zwracane.
Jak sprawdzić, czy masz prawo do wyrównania?
Zaloguj się na swoje konto na stronie SSA: www.ssa.gov/myaccount i przejrzyj historię wypłat. Sprawdź, czy były zastosowane przepisy GPO lub WEP. Jeśli masz emeryturę stanową/rządową i wcześniej nie otrzymałeś świadczeń małżeńskich lub wdowich z tytułu pracy małżonka – możesz je teraz odzyskać. Złóż o nie wniosek do SSA.
SSA wypłaca należności i daje podwyżkę automatycznie, ale bardziej skomplikowane przypadki wymagają ręcznej korekty i muszą poczekać. Jeżeli do czerwca nic nie dostaniesz, to zadzwoń pod numer 1-800-772-1213, umów się na rozmowę w lokalnym biurze SSA i zapytaj o swój przypadek. Przygotuj dokumenty potwierdzające twoją polską emeryturę.
Czy trzeba płacić podatki od wyrównania?
To zależy. Zaległe świadczenia są wypłacone w bieżącym roku, więc zwiększą twój dochód za rok 2025, z którego rozliczysz się na początku roku 2026. Część tej kwoty może podlegać federalnemu opodatkowaniu, w zależności od jej wysokości i sumy innych przychodów twoich i małżonka. SSA wystawi ci formularz SSA-1099, który należy uwzględnić w zeznaniu podatkowym.
Można jednak zastosować zasadę „przypisania dochodu do lat poprzednich” (z ang. lump-sum election lub income averaging), by zmniejszyć podatek. Jest to specjalna zasada podatkowa w USA, która pozwala osobom otrzymującym zaległe świadczenia Social Security (również w wyniku wyrównania po uchwaleniu ustawy Social Security Fairness Act) uniknąć wyższego podatku dochodowego, który normalnie mógłby ich objąć, gdyby cały zaległy dochód zaliczyli w jednym roku podatkowym. Porozmawiaj na ten temat ze swoim księgowym.
Przykład rozliczenia
Pani Anna otrzymała w marcu 2025 roku jednorazowe wyrównanie z Social Security w wysokości $7,000. Ta kwota dotyczyła zaległych świadczeń od stycznia 2024 do lutego 2025 ($500 miesięcznie x 14 miesięcy).
Zgodnie z zasadą przypisania dochodu, Pani Anna nie musi wykazywać całych $7,000 jako dochodu tylko za 2025 rok. Może przypisać tę kwotę, albo jej część, do roku 2024 i zrobić za ten rok poprawione rozliczenie (amended tax return).
W efekcie, przy rozliczeniu podatku za 2025, księgowy lub doradca podatkowy uwzględni, że te pieniądze dotyczą wcześniejszego roku i dzięki temu mogą obniżyć całkowity dochód do opodatkowania w bieżącym roku. Porozmawiaj na ten temat ze swoim doradcą podatkowym.
Podsumowanie
Uchwalenie Social Security Fairness Act to przełomowa zmiana dla wielu osób, które wcześniej były niesprawiedliwie traktowane przez system. Obalenie WEP i GPO sprawia, że około dwa miliony emerytów – w tym wielu polskich imigrantów – może wreszcie otrzymać pełne świadczenia, jakie im się należą. Niestety, zaległości sprzed 2024 roku pozostają do zwrotu.
Elżbieta Baumgartner
nie jest prawnikiem, a artykuł ten nie powinien być uważany za poradę prawną. Jest autorką wielu książek-poradników, m.in. „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Jak kupić dom mądrze i nie przepłacić”, „Podręcznik właściciela domu”. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo w wersji elektronicznej bezpośrednio od wydawcy, Poradnik Sukces, www.poradniksukces.com, tel. 1-718-224-3492.
www.poradniksukces.com
