Daniel Bociąga
Nazwę ruchu trudno pomylić z czymkolwiek innym. 50501 oznaczało prosty, a zarazem mocny komunikat: 50 protestów, 50 stanów, jeden dzień (50 protests, 50 states, one day). Później nieco zmieniono nazwę na Fifty Fifty One Movement czyli Ruch 50501.
W poprzedzających miesiącach odbyła się seria mniejszych manifestacji, ale 5 sierpnia, od Nowego Jorku po Alaskę, w każdym stanie USA tysiące osób, a w niektórych miejscach nawet setki tysięcy, wyszły na ulice. Największe demonstracje zgromadziły tłumy w Nowym Jorku, Los Angeles, Chicago i Waszyngtonie, ale równie ważny był fakt, że protestowały też mniejsze miasta, często odległe od tradycyjnych centrów politycznego życia. Skala wydarzenia była bezprecedensowa. Niezależni obserwatorzy mówią o kilku milionach uczestników. Już sam ten fakt czyni protesty 50501 największą jednoczesną mobilizacją obywatelską w historii Stanów Zjednoczonych.
W tle aktualnych protestów znalazły się decyzje i działania administracji prezydenta Donalda Trumpa w pierwszych miesiącach tego roku, a także w ostatnich dniach. Krytycy prezydenta wskazują przede wszystkim na ingerencję w Departament Sprawiedliwości, która doprowadziła do masowych rezygnacji prokuratorów, czy kontrowersyjne zmiany kadrowe w Banku Rezerwy Federalnej, budzące obawy o niezależność banku centralnego, a także sugestie wokół przyszłości szefa FED Jerome’a Powella.
Najnowsze protesty mają wyrażać sprzeciw wobec rozporządzeń wykonawczych prezydenta ograniczających wolność słowa, w tym dekretu dotyczącego palenia flagi oraz planów wysłania Gwardii Narodowej do Chicago, uznanych przez lokalne władze za naruszenie podstaw ustrojowych federalizmu. Dla wielu Amerykanów były to sygnały, że fundamenty demokracji – niezależne sądy, prawa obywatelskie i podział władzy – są poważnie zagrożone.
W odróżnieniu od wcześniejszych masowych protestów, takich jak Marsz Kobiet (Women’s March) w 2017 roku czy manifestacje Black Lives Matter, 50501 miał charakter całkowicie zdecentralizowany. Nie było jednego lidera ani organizacji kierującej ruchem. Koordynacja odbywała się głównie poprzez media społecznościowe i aplikacje komunikacyjne.
Na platformach takich jak X, TikTok, Signal, czy Discord ustalano hasła przewodnie, miejsca zbiórek, a nawet wskazówki logistyczne. Dzięki temu protesty były nie tylko masowe, ale i zsynchronizowane. Widać w tym przykład, jak technologia zmienia oblicze aktywizmu – czyniąc go bardziej spontanicznym, trudniejszym do stłumienia i odpornym na tradycyjne mechanizmy kontroli.
Hasło przewodnie brzmi: „Democracy is not negotiable” (Demokracja nie podlega negocjacji). Tłumy manifestują nosząc transparenty z numerem 50501, a symbolem ruchu są odwrócone flagi USA – międzynarodowy sygnał alarmu, oznaczający „państwo w niebezpieczeństwie”. W mediach społecznościowych hashtag #50501 w krótkim czasie osiągnął miliardy wyświetleń. Obrazy falujących tłumów, flag trzymanych do góry nogami i tysięcy świec zapalonych wieczorem w największych miastach Ameryki obiegły świat.
Prezydent Trump w swoim stylu begatelizuje protesty, określając je mianem „politycznego teatru finansowanego przez skrajną lewicę”. W jego ocenie „profesjonalni agitatorzy” próbowali podważyć wynik wyborów i zdyskredytować jego administrację.
Jednak rzeczywistości nie dało się zakłamać – miliony ludzi wyszły na ulice. Dziennikarze liberalnych mediów, takich jak „New York Times” czy „Washington Post”, widzieli w tym autentyczny wyraz sprzeciwu wobec autorytarnych zapędów prezydenta. Media konserwatywne, jak Fox News, koncentrowały się natomiast na incydentach wandalizmu i starciach z policją, starając się przedstawić protestujących jako radykałów.
Ruch 50501 wpisuje się w amerykańską tradycję masowych protestów, które kształtowały bieg historii. W latach 60. to właśnie demonstracje doprowadziły do przyjęcia ustaw o prawach obywatelskich. Protesty przeciw wojnie w Wietnamie zmieniły opinię publiczną i politykę zagraniczną USA. Jednak nowością 50501 jest równoczesność i skala. Nigdy wcześniej nie udało się zorganizować demonstracji w każdym stanie tego samego dnia, z tak ogromnym zasięgiem w mediach i internecie.
Najważniejsze pytanie brzmi: czy protesty 50501 przełożą się na trwałą zmianę polityczną? Scenariusze są różne. Po pierwsze zwraca się uwagę, że mogą mieć wpływ na mobilizację wyborczą. Protesty mogą zmotywować miliony ludzi, szczególnie młodych, do pójścia do urn. Jeśli ruch znajdzie polityczną reprezentację, jego wpływ na wybory 2026 i 2028 może być znaczący. Ponadto pojawiła się nowa fala obywatelskiego aktywizmu. Ruch 50501 pokazał, że społeczności potrafią się mobilizować bez tradycyjnych liderów i struktur. To może być początek nowej epoki polityki oddolnej, opartej na sieciach i aplikacjach.
Już dziś widać, że masowe demonstracje mogą równie mocno mobilizować zwolenników Trumpa, którzy postrzegają je jako dowód „spisku elit” i dlatego protesty mogą jeszcze pogłębić podziały społeczne.
Protesty 50501 stają się historycznym momentem amerykańskiego życia publicznego. Miliony obywateli bez centralnego przywództwa potrafiły zorganizować się i zamanifestować sprzeciw wobec działań, które uznały za zagrożenie dla demokracji.
Czy ruch stanie się punktem zwrotnym w polityce USA, albo czy pozostanie jednorazowym zrywem – pokaże czas. Jedno jest pewne: od 5 sierpnia 2025 roku Ameryka pokazuje, że wciąż potrafi się zjednoczyć wokół wartości, które legły u podstaw jej państwowości.
Demokracja – jak głosili uczestnicy – naprawdę nie podlega negocjacji.
Daniel Bociąga
[email protected]
[email protected]
