Elżbieta Baumgartner
Co się dzieje podczas shutdownu?
Shutdown nie oznacza całkowitego paraliżu państwa. Działają służby niezbędne do bezpieczeństwa narodowego, wojsko, kontrola graniczna, szpitale VA, a także wypłaty Social Security i Medicare. Jednak wiele innych funkcji zostaje wstrzymanych.
Agencje takie jak EPA i FDA wstrzymują inspekcje, co może wpłynąć na bezpieczeństwo żywności i ochronę środowiska. Kontrolerzy ruchu lotniczego i agenci TSA pracują bez wynagrodzenia, co prowadzi do chaosu na lotniskach. Ambasady i konsulaty ograniczają działalność, choć usługi paszportowe i wizowe są kontynuowane dzięki opłatom konsularnym. Parki narodowe są zamykane, a miliony turystów tracą dostęp do atrakcji.
Od 1976 roku w Stanach Zjednoczonych zdarzyło się 22 shutdowny, które kosztowały gospodarkę około 3 miliardy dolarów (według Congressional Budget Office). Najdłuższy z nich trwał 35 dni (grudzień 2018 – styczeń 2019). Bez wynagrodzenia pozostały setki tysięcy pracowników – niektórzy musieli korzystać z banków żywności.
Dlaczego to się dzieje?
Shutdown to efekt politycznego impasu – najczęściej między Demokratami a Republikanami. W 2025 roku spór dotyczył m.in. finansowania dopłat do ubezpieczeń zdrowotnych oraz cięć w Medicaid. Brak kompromisu oznacza brak budżetu – a bez budżetu rząd nie może działać. Choć dla wielu to gra polityczna, dla zwykłych obywateli oznacza realne problemy: brak pensji, opóźnienia w świadczeniach, chaos na lotniskach i zamknięte urzędy.
Shutdowny w sensie amerykańskim – czyli całkowite zawieszenie działalności rządu federalnego – są zjawiskiem unikalnym dla Stanów Zjednoczonych. Inne kraje mają mechanizmy zapobiegające takim paraliżom, choć zdarzają się lokalne kryzysy budżetowe i administracyjne.
Jeśli jesteś pracownikiem federalnym…
Około 750 000 osób zostało wysłanych na bezpłatne urlopy. Inni — tzw. „essential personnel” — muszą pracować bez wynagrodzenia, które zostanie wypłacone dopiero po zakończeniu shutdownu. To oznacza, że możesz nie mieć środków na bieżące rachunki, a twoje oszczędności mogą szybko się kurczyć.
Warto wiedzieć, że ustawa federalna gwarantuje wypłatę zaległych pensji po zakończeniu shutdownu, ale nie obejmuje to pracowników kontraktowych, którzy mogą stracić dochody bez rekompensaty.
Jeśli korzystasz ze świadczeń społecznych…
Social Security i Medicare są finansowane z osobnych źródeł, więc czeki będą wysyłane, ale weryfikacja nowych wniosków, wydawanie kart Medicare czy obsługa telefoniczna mogą zostać wstrzymane. W przeszłości oznaczało to opóźnienia tysięcy wniosków dziennie. Jeśli jesteś emerytem, osobą niepełnosprawną lub opiekunem, shutdown może wiązać się z frustracją i niepewnością – zwłaszcza jeśli czekasz na decyzję w sprawie nowego świadczenia.
Programy pomocowe, takie jak WIC (Women, Infants, and Children), które wspierają matki i dzieci żywnościowo lub zdrowotnie, mogą być zawieszone, jeśli ich budżet zależy od corocznej alokacji.
Jeśli planujesz podróż…
Podczas poprzednich shutdownów lotniska w USA doświadczały poważnych zakłóceń. Kontrolerzy ruchu lotniczego i agenci TSA pracowali bez wynagrodzenia, co prowadziło do masowych nieobecności i zamknięcia punktów kontroli bezpieczeństwa. W 2019 roku brak 10 kontrolerów tymczasowo wstrzymał ruch na lotnisku LaGuardia w Nowym Jorku. Jeśli masz zaplanowany lot, przygotuj się na dłuższe kolejki, opóźnienia i ograniczoną obsługę. Warto mieć elastyczne bilety oraz dodatkowe ubezpieczenie podróżne.
Celem twojej podróży są słynne amerykańskie parki narodowe? Masz pecha. Parki narodowe, federalne muzea oraz atrakcje turystyczne finansowane przez rząd bywają zamknięte lub dostęp do nich jest ograniczony z powodu braku personelu. W 2013 roku zostało zamkniętych ponad 400 parków narodowych.
Jeśli prowadzisz firmę lub inwestujesz…
Shutdown wpływa na publikację danych makroekonomicznych, takich jak inflacja, bezrobocie czy PKB. Oznacza to, że inwestorzy i banki centralne działają „na ślepo”, bez aktualnych informacji, co może prowadzić do większej zmienności na rynkach finansowych.
Jeśli prowadzisz firmę zależną od kontraktów federalnych, możesz doświadczyć opóźnień w płatnościach, przetargach i zatwierdzeniach. Warto przygotować plan awaryjny i zabezpieczyć płynność finansową.
Usługi związane z kredytami federalnymi, np. nowe programy pożyczkowe prowadzone przez Small Business Administration, mogą zostać wstrzymane lub opóźnione.
Jeśli masz sprawę urzędową lub sądową…
Wiele sądów federalnych działa w ograniczonym zakresie, korzystając z rezerw budżetowych. Jeśli masz sprawę imigracyjną, podatkową lub cywilną, może dojść do opóźnień. USCIS i konsulaty kontynuują pracę dzięki opłatom, ale niektóre biura mogą ograniczyć godziny obsługi.
Jeśli jesteś w trakcie procesu azylowego, naturalizacji lub ubiegania się o wizę, warto śledzić komunikaty lokalnych urzędów i ambasad.
Co możesz zrobić?
- Śledź komunikaty rządowe i lokalne. Agencje publikują plany działania na czas shutdownu – warto wiedzieć, które usługi są dostępne.
- Zabezpiecz swoje finanse. Jeśli jesteś pracownikiem federalnym lub osobą zależną od świadczeń, przygotuj się na opóźnienia. Zredukuj wydatki i rozważ tymczasowe źródła dochodu.
- Bądź elastyczny w podróżach. Sprawdź status lotnisk, linii lotniczych i punktów kontroli. Unikaj rezerwacji w parkach narodowych.
- Zgłaszaj problemy. Jeśli shutdown wpływa na twoje życie, możesz kontaktować się z lokalnymi przedstawicielami Kongresu – presja społeczna często przyspiesza osiągnięcie kompromisu.
Co to znaczy dla ciebie?
Jeśli mieszkasz w USA, pracujesz dla rządu, korzystasz ze świadczeń federalnych, planujesz podróż lub prowadzisz firmę – shutdown może cię bezpośrednio dotknąć. Nawet jeśli jesteś obywatelem Polski z wizą lub zieloną kartą, twoje sprawy konsularne, imigracyjne czy zawodowe mogą zostać opóźnione. To także lekcja, jak bardzo codzienne życie zależy od stabilności instytucji publicznych i jak ważne jest, by obywatele rozumieli mechanizmy budżetowe oraz aktywnie angażowali się w życie polityczne.
Elżbieta Baumgartner
nie jest prawnikiem, a artykuł ten nie powinien być uważany za poradę prawną. Jest autorką wielu książek-poradników, m.in. „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Jak kupić dom mądrze i nie przepłacić”, „Podręcznik właściciela domu”. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo w wersji elektronicznej bezpośrednio od wydawcy, Poradnik Sukces, www.poradniksukces.com, tel. 1-718-224-3492.
www.poradniksukces.com
