Redakcja
O Polonii i Ameryce
Minister spraw wewnętrznych RP Jacek Cichocki wydał pierwszą decyzję o przywróceniu obywatelstwa polskiego. Od połowy maja br. cudzoziemcy mogą starać się o obywatelstwo polskie, które w przeszłości posiadali i utracili je przed 1 stycznia 1999 roku. Przywrócenie obywatelstwa polskiego jest nowym rozwiązaniem prawnym. Do tej pory cudzoziemcy nie mogli starać się o przywrócenie obywatelstwa polskiego. Mogli nabyć obywatelstwo polskie poprzez nadanie przez prezydenta RP. Z procedury przywrócenia obywatelstwa polskiego mogą skorzystać m.in. osoby, które od sierpnia 1962 roku do grudnia 1998 roku nabyły obce obywatelstwo oraz uzyskały zezwolenie na zmianę obywatelstwa polskiego na obce, a tym samym utraciły obywatelstwo polskie. 15 maja w Polsce weszły w życie przepisy umożliwiające tysiącom emigrantów rozsianych po całym świecie odzyskanie polskiego obywatelstwa, które szczególnie zyskało na wartości i znaczeniu po wejściu Polski do Unii Europejskiej.Teraz polski paszport to paszport unijny, a jego posiadaczowi przysługuje wiele uprawnień. Dotychczas osoby zainteresowane odzyskaniem obywatelstwa mogły się jedynie starać o jego nadanie, podobnie jak inni cudzoziemcy. Najnowsza ustawa o obywatelstwie jest skierowana do wszystkich, którzy utracili obywatelstwo polskie przed 1 stycznia 1999. Warunkiem odzyskania obywatelstwa jest wyrażenie woli jego ponownego nabycia przez złożenie odpowiedniego wniosku do ministra spraw wewnętrznych. Według Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, przepisy dotyczące przywracania obywatelstwa są wyrazem dążenia do zadośćuczynienia za niesprawiedliwości okresu komunistycznego, kiedy władze komunistyczne pozbawiały niewygodne osoby obywatelstwa polskiego, na przykład w związku z naruszeniem prawa wierności PRL, działaniem na szkodę PRL, nielegalnym opuszczeniem państwa po 9 maja 1945 czy odmową powrócenia do kraju. Ci, którzy utracili obywatelstwo po 1 stycznia 1999, będą mogli występować, tak jak poprzednio, o nadanie go przez prezydenta RP. Posiadanie obywatelstwa polskiego stwierdzają w Polsce wojewodowie. Wnioski w tej sprawie napływają głównie z krajów byłego ZSRR, Izraela, Stanów Zjednoczonych i Niemiec. Wielu Polaków utraciło obywatelstwo wbrew swojej woli. Stalinowska ustawa z 1951 roku o obywatelstwie polskim nie zezwalała na jednoczesne posiadanie obywatelstwa innego państwa. Odczuli to emigranci marcowi z 1968 roku oraz ci, którzy wyjechali do Niemiec w ramach akcji łączenia rodzin. Prawo przywrócenia polskiego obywatelstwa może mieć szczególne znaczenie dla osób zamieszkałych poza Unią Europejską, bo daje im swobodę pracy i poruszania się. Przywrócenie obywatelstwa ma ważne implikacje prawne oznacza bowiem, że miało się je w sposób nieprzerwany. Na przykład polscy oficerowie, których pozbawiono obywatelstwa za pozostanie na Zachodzie, utracili bezpowrotnie swoją własność. Innym, jako cudzoziemcom, nie zezwolono na kupno ziemi czy udziałów w spółkach. Mogą też pojawić się wnioski o rekompensaty za utracone mienie. Ekspertom trudno na razie oszacować, ile osób skorzysta z możliwości, jakie dają nowe przepisy o obywatelstwie. Wojciech Minicz
