Redakcja
Żeby zdrowym być
Dorota Feluś
Większość z nas doświadczy kiedyś, w dzisiejszych czasach zazwyczaj po 50. roku życia, albo już doświadcza choroby zwyrodnieniowej stawów. Jest ona wynikiem zniszczeń lub zużycia chrząstek stawowych.
Chrząstka jest naturalnym amortyzatorem. Zniszczona nie spełnia swego zadania – stawy nie mogą działać, bo kości stawu nie przesuwają się względem siebie. Chrząstka zużywa się w sposób naturalny, tracąc z wiekiem sprężystość i grubość. Z kolei "smarujący ją" płyn stawowy ma coraz gorszą jakość i daje mniejszy poślizg. Do jej przedwczesnego zużycia lub uszkodzenia prowadzą wrodzone wady postawy i budowy stawów, zmiany ich osi, np. na skutek przebytej krzywicy lub nie leczonej dysplazji stawu biodrowego. Nie służą jej też wszelkie przeciążenia mechaniczne i mikrourazy, np. podczas uprawiania sportu, zwłaszcza wyczynowego, ale też przy nierozważnej rekreacji i tylko okazjonalnie wykonywanych ćwiczeniach fizycznych.
Uszkodzenie chrząstki może wynikać również z rodzaju wykonywanej pracy, dotyczy to np. posadzkarzy i górników. Destrukcyjną rolę odgrywa nadwaga i otyłość, a nawet długotrwały stres, który może wywołać niekorzystne zmiany w mazi stawowej. Przyczyny pierwotne zwyrodnienia nie są poznane. Mówi się o skłonnościach genetycznych, złym składzie chemicznym mazi stawowej, niedostatecznym ukrwieniu stawów, wpływie różnych chorób, m.in. cukrzycy i zaburzeń hormonalnych, zwłaszcza niedoczynności tarczycy.
Mimo iż nie możemy uniknąć upływu czasu, to w dużym stopniu możemy wpłynąć na nasze stawy, by służyły nam w dobrym zdrowiu do końca życia. W tym celu trzeba podjąć pewne kroki.
Spożywaj produkty chroniące przed stanami zapalnymi
Należy jak najczęściej sięgać po produkty bogate przede wszystkim w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 fatty, takie jak tłuste ryby z zimnych akwenów morskich (np. łosoś, sardynki), orzechy włoskie i świeżo mielone siemię lniane. W redukcji stanów zapalnych na pewno pomogą przyprawy typu imbir i kurkuma.
Spożywaj produkty bogate w antyoksydanty
Do takich należą wszystkie świeże warzywa i owoce. Antyoksydanty pomagają w redukcji zniszczeń w tkankach spowodowanych stanami zapalnymi.
Bądź aktywny
Ruch chroni stawy dzięki wzmocnieniu mięśni znajdujących się w ich pobliżu, a mocne mięśnie zapobiegają ocieraniu się stawów i wycieraniu chrząstki. Z kolei odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne opóźniają zmiany w samych stawach oraz łagodzą dolegliwości i ból. Należy ćwiczyć w taki sposób, by nie przeciążać stawów, a co najważniejsze, należy to robić regularnie. Zalecane jest pływanie i gimnastyka w wodzie, jazda na rowerze stacjonarnym i podnoszenie lekkich ciężarów, a także ćwiczenia rozciągające i wzmacniające równowagę, jak joga czy tai chi.
Pamiętaj, że najgorsza jest tzw. aktywność weekendowa, czyli bierność przez cały tydzień i nadmierny wysiłek, w celu nadrobienia zaległości, w dni wolne od pracy. Każde ćwiczenia należy zaczynać powoli i stopniowo, pozwalając organizmowi przyzwyczaić się do nowej formy aktywności. Obniżysz w ten sposób ryzyko urazu lub kontuzji.
Prostuj się
Zawsze stój prosto, dobra postawa chroni stawy znajdujące się w szyi, plecach, biodrach i kolanach. Przy długim staniu lub siedzeniu staraj się regularnie zmieniać pozycję, by zmniejszyć sztywność w mięśniach i stawach.
Utrzymuj zdrową wagę ciała
Zachowuj swoją wagę idealną. Im więcej ważysz, tym większe obciążenie dla stawów, zwłaszcza dla bioder, kolan, pleców i stóp. Zrzucenie już kilku funtów może zniwelować nadmierne mechaniczne obciążenie stawów, a wraz z nim możliwość ich szybszego zużywania się i bólu. Staraj się jak najszybciej schudnąć nawet przy niewielkiej nadwadze.
Nie lekceważ urazów stawów
Każdy uraz należy leczyć lub eliminować przy pomocy zabiegu. Jeśli tego nie zrobisz, doprowadzisz do powstawania niekorzystnych i trwałych zmian. Dlatego też wsłuchaj się w swoje ciało. Jeżeli coś cię boli, nie ignoruj tego.
Nie przeciążaj stawów
Nie należy dźwigać zbyt ciężkich toreb (jeśli już musisz to robić, używaj najmocniejszych i największych stawów i mięśni – pozwoli to uniknąć urazów i nadwyrężenia innych stawów), biegać po twardym podłożu i długo pisać na klawiaturze komputera czy maszyny do pisania. Za wszelką cenę trzeba unikać chodzenia w butach na wysokich obcasach.
Pozwól sobie na odpoczynek
Ćwicz i odpoczywaj na przemian. Trwałe obciążenie dla stawów przyspiesza ich niszczenie i może powodować choroby stawów.
