Przerażające doświadczenie
37-letnia dziś Knox, mieszkająca niedaleko Seattle, nie była obecna na rozprawie. Jeden z jej prawników, Carlo Dalla Vedova, rozmawiał z nią po ogłoszeniu wyroku i wyjawił, że jest ona „bardzo, bardzo rozczarowana”. Spodziewała się innego wyroku, choć nawet ten niekorzystny dla niej werdykt ostatecznie zamyka sprawę.
W listopadzie 2007 roku włoskie władze aresztowały Knox, wówczas 20-letnią studentkę, i jej ówczesnego chłopaka, Raffaele Sollecito. Oskarżono ich o zamordowanie Meredith Kercher, którą znaleziono leżącą na podłodze z podciętym gardłem. Wszyscy troje studiowali w malowniczym mieście Perugia. Fakt, że rzecz dotyczyła młodych, atrakcyjnych i uprzywilejowanych ludzi z różnych krajów przyciągnął uwagę mediów. Prokuratorzy opisując okoliczności, w jakich doszło do zbrodni, mówili o nieudanej grze seksualnej, co jeszcze bardziej podsyciło intensywne międzynarodowe zainteresowanie tą sprawą.
Dziś Amanda w taki sposób opisuje w periodyku „The Atlantic” początek swojego dramatu: „Byłam sądzona przez połowę mojego życia. Moja 18-letnia saga prawna w końcu dobiegła końca, gdy sąd kasacyjny skazał mnie za zniesławienie. Wiele osób zna okoliczności mojego skazania za zamordowanie Meredith Kercher.
Przesłuchania, którym zostałam wtedy poddana, pozostają najbardziej przerażającym doświadczeniem w moim życiu – bardziej przerażającym niż pierwszy miażdżący wyrok skazujący i 26-letni wyrok; bardziej przerażającym niż samo więzienie. Miałam 20 lat i byłam przesłuchiwana przez ponad 53 godziny w ciągu pięciu dni w języku, którego dopiero się uczyłam.
W noc, kiedy zamordowano Meredith, przebywałam u Raffaele Sollecito, młodego mężczyzny, z którym dopiero zaczęłam się spotykać. Ale bez względu na to, ile razy to mówiłam, policja nie chciała mi uwierzyć. Byłam łajana, zastraszana, okłamywana i bita, aż w końcu moje zdrowie psychiczne się załamało – zaczęłam wierzyć w kłamstwa, które opowiadała mi policja i zgodziłam się podpisać oświadczenia, w których umieściłam siebie i innego niewinnego mężczyznę w domu, w którym doszło do przestępstwa”.
Zbrodnia w sypialni
Dzień 1 listopada był świętem państwowym, co oznaczało, że Włosi mieszkający w budynku, w którym znajdowało się mieszkanie Kercher, byli w większości poza domem. Po obejrzeniu filmu u przyjaciela, Kercher wróciła do domu około godziny 21.00. Następnego dnia po południu Amanda zadzwoniła na angielski telefon Kercher, ale nikt nie odpowiedział.
Knox zadzwoniła następnie do swojej współlokatorki Filomeny Romanelli i powiedziała, że martwi się, iż coś stało się z Kercher. Knox i Sollecito udali się na Via della Pergola 7, gdzie mieszkała Meredith, i bezskutecznie próbowali wyważyć drzwi zamkniętej na klucz od środka sypialni. Ostatecznie Sollecito zadzwonił na policję. Drzwi zostały wyważone, a ciało Kercher znaleziono na podłodze. Została dźgnięta nożem i zmarła z powodu utraty krwi.
Pierwszymi detektywami, którzy przybyli na miejsce zdarzeń, byli Monica Napoleoni i jej przełożony Marco Chiacchiera. Napoleoni przeprowadziła wstępne przesłuchania. Knox powiedziała funkcjonariuszom, że jej zdaniem Diyi Lumumba, znany również jako Patrick, który prowadził bar o nazwie Le Chic, włamał się do domu, zaatakował Kercher seksualnie, a następnie ją zabił. Twierdziła też, że spędziła noc 1 listopada z Sollecito w jego mieszkaniu, paląc marihuanę, oglądając francuski film „Amelia” i uprawiając seks. Sollecito powiedział policji, że nie pamięta, czy Knox była z nim tego wieczoru, czy nie.
Skazany za morderstwo
W ciągu kolejnych dni Knox była wielokrotnie przesłuchiwana jako świadek. Powiedziała policji, że 1 listopada otrzymała wiadomość od Lumumby, w którego klubie pracowała na pół etatu. Informował ją, że nie będzie tego wieczora potrzebna w pracy jako kelnerka na nocnej zmianie. W nocy 5 listopada Knox dobrowolnie udała się na komisariat policji. Nie otrzymała pomocy prawnej, ponieważ włoskie prawo nakazuje wyznaczenie prawnika jedynie osobie, która jest podejrzana o popełnienie przestępstwa. Knox twierdziła, że poprosiła o prawnika, ale powiedziano jej, że pogorszyłoby to jej sytuację.
Policja aresztowała Knox, Sollecito i Patricka Lumumbę 6 listopada 2007 roku. Jednak po pewnym czasie Lumumbę zwolniono, gdyż miał niepodważalne alibi, natomiast pozostałą dwójkę oskarżono o morderstwo. Jak się miało okazać, jeszcze jedna osoba mogła być zamieszana w tę zbrodnię. Był to Rudy Guede, który mieszkał w tym samym budynku w apartamencie znajdującym się w piwnicy. Zakrwawione odciski jego palców znaleziono w pokoju Meredith. Zanim policja podjęła odpowiednie działania, Guede zbiegł do Niemiec. Tam został jednak zatrzymany i oddany w ręce włoskich władz.
Guede zdecydował się na proces w ramach specjalnej procedury przyspieszonej, prowadzonej przez sędziego Micheli. Na rozprawie nie zeznawał i nie przesłuchiwano go w sprawie jego oświadczeń, które co jakiś czas zmieniał. W październiku 2008 roku Guede został uznany winnym napaści seksualnej i morderstwa Kercher, w rezultacie czego skazano go na 30 lat więzienia. Jego wyrok został ostatecznie zmniejszony do 16 lat. W grudniu 2020 roku został zwolniony przed terminem.
Zabójczyni z nożem?
W 2009 roku przed sądem stanęli Amanda Knox i Raffaele Sollecito. Świadek oskarżenia, bezdomny Antonio Curatolo, powiedział, że Knox i Sollecito byli na pobliskim placu w noc morderstwa. Prokuratorzy przedstawili jeden dowód łączący Sollecito z sypialnią Kercher: fragmenty jego DNA na zapięciu stanika Kercher.
Zgodnie z rekonstrukcją zdarzenia, sporządzoną przez prokuratorów, Knox zaatakowała Kercher w jej sypialni, wielokrotnie uderzała jej głową o ścianę, mocno trzymała jej twarz i próbowała ją udusić. Natomiast Guede i Sollecito, zdaniem prokuratorów, zdjęli dżinsy Kercher i trzymali ją na rękach i kolanach, molestowali ją seksualnie. Według wersji prokuratury Knox miała ciąć ofiarę nożem, zanim zadała jej śmiertelną ranę kłutą, a następnie sfingowała włamanie.
Obrona sugerowała, że Guede działał sam jako zabójca i zamordował Kercher po włamaniu. Adwokaci Knox wskazali, że na ciele Kercher, ubraniach, torebce ani nigdzie indziej w sypialni Kercher nie znaleziono żadnych odcisków butów, włókien odzieży, włosów, odcisków palców, fragmentów skóry ani DNA Knox, podczas gdy były tam odciski butów Guede, jego odciski palców i DNA. 5 grudnia 2009 roku Knox została skazana na 26 lat więzienia, a Sollecito na 25 lat.
Amanda uniewinniona
We Włoszech opinia publiczna nie była przychylna Knox. Natomiast w Stanach Zjednoczonych wyrok był powszechnie uważany za pomyłkę sądową. Amerykańscy prawnicy wyrazili obawy dotyczące rozgłosu przed procesem i zeznań wyłączonych ze sprawy o morderstwo. Adwokaci Knox, według amerykańskich standardów, byli postrzegani jako bierni wobec oskarżyciela posługującego się metodą zniesławiania podsądnej. Knox stała się przedmiotem bezprecedensowego zainteresowania mediów z powodu przecieków z aktu oskarżenia oraz bestsellerowej włoskiej książki, której autor wyobraził sobie lub wymyślił incydenty, jakie rzekomo miały miejsce w prywatnym życiu Amandy.
Automatyczny proces apelacyjny rozpoczął się w listopadzie 2010 roku. Nakazany przez sąd przegląd kwestionowanych dowodów DNA przez niezależnych ekspertów wykazał liczne podstawowe błędy w gromadzeniu i analizie dowodów. W rezultacie stwierdzono, że na domniemanym narzędziu zbrodni, które policja znalazła w kuchni Sollecito, nie znaleziono żadnego śladu DNA Kercher. 3 października 2011 roku Knox i Sollecito zostali uznani za niewinnych morderstwa i wypuszczeni na wolność. Jednak ich sprawa toczyła się jeszcze przez następne 4 lata, aż do ostatecznego uniewinnienia przez włoski sąd najwyższy.
Fałszywe oskarżenie
Knox i jej prawnicy argumentowali, że policja wywierała na nią presję w trakcie całonocnego przesłuchania, by oskarżyła Lumumbę. Lumumba został aresztowany na podstawie jej zeznań, był przetrzymywany w więzieniu przez dwa tygodnie, a potem został zwolniony. Z powodu oskarżenia Lumumba stracił swój biznes i opuścił Włochy wraz z rodziną. Obecnie mieszka w Krakowie, gdzie prowadzi firmę importowo-eksportową, ale tęskni za życiem w Perugii.
Lumumba twierdzi, że nie może się doczekać, by móc nie myśleć już o tej sprawie. Niekończące się procesy „zawsze przypominają mi ten poranek, kiedy przyszli mnie aresztować” – powiedział. Carlo Pacelli, jego prawnik, stwierdził, że Knox nie tylko nigdy nie przeprosiła za fałszywe oskarżenie jego klienta, ale nigdy nie zaproponowała zadośćuczynienia finansowego. W ubiegłym roku we Florencji Amanda złożyła swego rodzaju przeprosiny, mówiąc: „Bardzo mi przykro, że nie byłam wystarczająco silna, by oprzeć się naciskom policji i że on przez to cierpiał”.
Oddając jeszcze raz głos Amandzie: „Odkryli wiadomość tekstową na moim telefonie, którą napisałam do mojego przyjaciela Patricka Lumumby w dniu morderstwa Meredith. Pracowałam na pół etatu jako hostessa w jego pubie Le Chic. Dał mi tego dnia wolny wieczór, a ja odpisałam po włosku Certo. Ci vediamo più tardi, buona serata. To była moja próba przetłumaczenia angielskiego idiomu see you later, ale dla włoskiej policji brzmiało to tak, jakbym dosłownie umówiła się na spotkanie z Patrickiem tej samej nocy”.
Na granicy
Patrick był kongijskim imigrantem. Policja była przekonana, że to Amanda poprosiła go, żeby napadł i zamordował Meredith, a ona miała sfingować włamanie, by to ukryć. W trakcie przesłuchań niezliczoną ilość razy zaprzeczała, że spotkała się z Patrickiem lub że wie cokolwiek o morderstwie. Ale śledczy nie chcieli tego słuchać.
Wszystko to – spotęgowane przez zastraszanie, wyczerpanie, obietnice i groźby – zmieniło poczucie rzeczywistości przesłuchiwanej i utrudniło jej rozpoznanie, co jest prawdą, a co nie. Zakończyło się to tym, że policjantka o nazwisku Rita Ficarra uderzyła ją w tył głowy, krzycząc: „Pamiętaj! Pamiętaj!”, aż jej zdrowie psychiczne całkowicie się poddało. Wykrzyknęła: „To był Patrick!” – zaskakując nawet samą siebie. Była tak przerażona, że naprawdę wierzyła, iż jest na granicy odzyskania jakiejś utraconej pamięci.
Patrick miał niepodważalne alibi. Wśród wielu próbek i dowodów zebranych z pokoju Meredith nie było ani jednego śladu Patricka – ani Amandy. Niestety wniósł on pozew przeciw Knox o zniesławienie, mimo że jej zeznania na jego temat były wymuszone. We wszystkich kolejnych procesach wyrok za zniesławienie był podtrzymywany.
Serial o Amandzie
Dziś Amanda twierdzi, że jest zdruzgotana faktem, iż Włochy utrwaliły kłamstwo w aktach prawnych i że nie ma już żadnych środków, by oczyścić swoje imię w tym kraju. W ciągu ostatnich kilku lat w różnych stanach USA uchwalono prawa zakazujące policji okłamywania podejrzanych podczas przesłuchań w areszcie, ale wszystkie te regulacje dotyczą nieletnich, mimo że dorośli również są podatni na te same naciski.
Po powrocie do Stanów Zjednoczonych Amanda Knox, obecnie matka dwójki dzieci, stała się orędowniczką osób niesłusznie uwięzionych i działaczką na rzecz reformy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Jest również współproducentką serialu w serwisie Hulu o swojej sprawie, który jest obecnie filmowany we Włoszech i na Węgrzech.
Andrzej Heyduk
