Nieznane rekiny
W 2024 roku badacze natrafili na tysiące fascynujących a nieznanych wcześniej roślin i zwierząt na całym świecie, od głębin Oceanu Spokojnego po góry Wietnamu. Niezależnie od tego, czy są to stworzenia odkryte w mało zbadanym zakątku globu, czy okazy schowane dotychczas gdzieś na dnie muzealnej gabloty, znaleziska te dają nam wyobrażenie, jak wielka jest różnorodność gatunków żyjących na naszej planecie. Jednocześnie wśród naukowców narasta frustracja wynikająca z braku postępów w dziele powstrzymania niszczenia świata przyrody. Zwłaszcza że działalność człowieka przyczynia się do wymierania gatunków w tempie tysiąc razy szybszym niż przewidywali specjaliści.
Zagrożenie dla fauny i flory na całym świecie wciąż rośnie, ale biolodzy rozpoznali w minionym roku cały szereg nowych gatunków zamieszkujących naszą planetę. Na przykład naukowcy z California Academy of Sciences opisali 138 nowych zwierząt, roślin i grzybów, w tym jadalną dalię w Meksyku, pigmejską rurkoczułkę u wybrzeży Afryki Południowej, osiem gatunków ślimaków morskich i dwa gatunki rekina. Naukowcy z Natural History Museum w Londynie dodali 190 nowych gatunków, w tym nieznany typ piranii, trzy dinozaury i pterozaura znalezionego w Szkocji.
Genetycy z National Oceanic and Atmospheric Administration Fisheries odkryli, że dwie populacje orek obserwowanych w północnym Oceanie Spokojnym to odrębne gatunki. Natomiast naukowcy ze Schmidt Ocean Institute w Kalifornii odkryli cztery nowe gatunki głębinowej ośmiornicy u wybrzeży Kostaryki i ponad 100 nowych gatunków życia morskiego w głębokim oceanicznym paśmie górskim znanym jako Nazca Ridge, 900 mil (1448 km) od wybrzeży Chile.
Wśród tych odkryć kryją się niezwykłe perełki. Biolodzy natrafili na gatunki tak egzotyczne, że zasługują na szczególną wzmiankę. W ciągu ostatniego roku naukowcy z Royal Botanic Gardens w Wielkiej Brytanii i ich współpracownicy sklasyfikowali około 149 roślin i 23 grzyby ze wszystkich zakątków świata, w tym trzy dziwne nowe grzyby, wyróżniające się charakterystycznym rybim zapachem.
Istnieje 800 opisanych gatunków grzybów w rodzaju Russula. Są to organizmy, których kapelusze mają kruche blaszki a łodygi przypominają miąższ jabłka. Ich strzępki – długie, rozgałęzione włókna, które rosną pod ziemią – często występują we wzajemnych relacjach z drzewami. Niektóre grzyby Russula wydzielają silne zapachy, w tym migdałów, sera, geranium lub niepowtarzalny zapach oceanu.
Wszystkie trzy nowe gatunki zidentyfikowane w ubiegłym roku wytwarzają związki trimetyloaminowe, które nadają im ostry rybi zapach. Jeden z tych nowych gatunków – Russula lapponica – został znaleziony wśród mieszanych lasów w Laponii, Norwegii i Estonii. Inny, zwany Russula neopascua, żyje obok wierzby alpejskiej w wysokich Górach Skalistych w Kolorado i Montanie.
Wampir i duchy
Ciekawym, niedawno odkrytym stworzeniem jest jeż „wampir”. To jeden z pięciu nowych gatunków jeży o miękkim futrze. Zamiast kolców ciało zwierzęcia pokrywają miękkie, szczeciniaste włosy. Samiec tego gatunku odkryty w Wietnamie ma długie zęby przypominające kły, co zainspirowało jego nową nazwę naukową, Hylomys macarong, ponieważ Ma cà rồng oznacza „wampir” po wietnamsku. Wyglądający trochę jak skrzyżowanie myszy i ryjówki, a mierzący 5 cali (14 cm) długości, ten kudłaty, nocny stwór został po raz pierwszy sfotografowany na wolności przez Rosyjsko-Wietnamskie Centrum Badawcze w 2009 roku.
Gdy naukowcy zaczęli szczegółowo badać przy pomocy analizy genetycznej szczątki kilku jeży o miękkim futrze w różnych muzeach na całym świecie, zdali sobie sprawę, że ten był wcześniej nierozpoznanym gatunkiem, całkowicie nowym dla nauki. Przy czym „wampir” był tylko jednym z 234 nowych gatunków odkrytych w ciągu ostatniego roku w regionie Wielkiego Mekongu, obejmującym Kambodżę, Laos, Mjanmę, Tajlandię i Wietnam.
Kolejne tajemnicze odkrycie dotyczyło świata roślin. Grupa naukowców z Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew przebadała nowy gatunek rattanu, czyli palmy pnącej z zachodniego Borneo. Roślina charakteryzująca się białym spodem liści i szarymi łodygami jest potocznie znana wśród lokalnej społeczności jako wee mukup. Palma ta jest tradycyjnie wykorzystywana do wyplatania koszyków i nie miała wcześniej naukowej nazwy. W ubiegłym roku została zidentyfikowana jako Plectocomiopsis hantu, co nawiązuje do jej niesamowitego wyglądu. Hantu to indonezyjskie i malajskie określenie ducha.
Podczas trzytygodniowej wyprawy w rejonie Oceanu Spokojnego znaleziono wiele nowych gatunków morskich, w tym dziesiątki mięczaków, trzy ryby, krewetkę, głowonoga i nieznany rodzaj koralowca. Jedno stworzenie szczególnie zaskoczyło naukowców. Początkowo uważano, że to rozgwiazda lub ukwiał, ale najprawdopodobniej jest to nowy gatunek ośmiornicy.
Na odległej tropikalnej wyspie na Oceanie Atlantyckim badacze odkryli dwa nowe gatunki pająków ze skłonnościami do piractwa. Pająki te czają się w lasach na Wyspie Świętej Heleny, gdzie mają zwyczaj siłowego przejmowania pajęczyn innych pająków. Ich tułowia wyposażone są w groźnie wyglądające macki, których rola pozostaje na razie niejasna.
Z kolei podczas 38-dniowej wyprawy do regionu Alto Mayo w północno-zachodnim Peru naukowcy odkryli 27 nowych dla nauki gatunków, w tym rzadką mysz wodno-lądową i nietypowo wyglądającą rybę. Badacze, którzy tę rybę znaleźli, twierdzą, że posiada ona dużą, plamistą głowę. Jest to rzekomo rodzaj pancernego suma. Natomiast półwodna mysz została znaleziona na małym skrawku bagiennego lasu. Ma płetwiaste palce, co czyni ją doskonale przystosowaną do życia w podmokłym środowisku.
Andrzej Malak
