Joanna Trzos
Zarząd Płatnych Autostrad w Illinois (Illinois Tollway) przyjął nową, 20-letnią strategię rozwoju, w której znalazł się plan sprawdzenia tzw. zmiennego, dynamicznego cennika zależnego od korków.
Im większy korek, tym droższy przejazd autostradą – tak w uproszczeniu działa „congestion pricing”, czyli dynamiczny cennik za przejazd. W godzinach najmniejszego ruchu ceny są niższe, co ma zachęcić kierowców do podróży poza godzinami szczytu. Takie rozwiązanie stosowane jest już m.in. w Londynie, Sztokholmie i Singapurze.
Jak podaje Federalna Administracja Autostrad (FHA), w przypadku takiego systemu pobierania opłat ceny zmieniają się w czasie rzeczywistym, w zależności od aktualnej sytuacji na drodze. Ale kierowcy mają mieć zagwarantowaną maksymalną i minimalną wysokość opłaty, by uniknąć niespodzianek. Illinois Tollway traktuje dynamiczne ceny jako część swojej strategii zrównoważonego rozwoju.
Według ekspertów z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, dynamiczne opłaty mają sprawić, że ruch będzie płynniejszy, a samochody będą poruszać się z prędkością między 55 a 65 mil na godzinę (ok. 90–105 km/h). Chodzi więc nie tylko o pieniądze, ale też o komfort i oszczędność czasu.
Jak zauważają badacze z Texas A\&M University, zmienne opłaty skłaniają ludzi do zmian w sposobie podróżowania – np. wyboru innej trasy, przesunięcia godziny wyjazdu, jazdy środkami komunikacji publicznej lub rezygnacji z podróży. Nowy system może też pomóc środowisku. W miastach, które już go wprowadziły, jakość powietrza znacząco się poprawiła, ponieważ mniej aut utknęło w korkach.
Choć na początku wielu kierowców sprzeciwia się takim rozwiązaniom – aż 70 proc. osób wyraża początkowy sprzeciw – po ich wdrożeniu liczba przeciwników spada do około 30 proc., wynika z danych FHA.
Na razie to tylko plan – ale jeśli zostanie zatwierdzony i wprowadzony, będzie to jedna z największych zmian w sposobie korzystania z autostrad w Illinois od lat.
Pasy, które pozwolą ominąć korki
Innym punktem na liście priorytetów Illinois Tollway jest rozbudowa infrastruktury o nowe lub przebudowane pasy ekspresowe. Tego typu pasy, zwane „zarządzanymi”, działają już w innych stanach i mogą mieć różne zasady:
– HOV (High Occupancy Vehicle) – darmowe pasy dla pojazdów z więcej niż jednym pasażerem,
– HOT (High Occupancy Toll) – darmowe dla aut z wieloma pasażerami, ale płatne dla kierowców podróżujących samotnie,
– ETL (Express Toll Lanes) – pasy ekspresowe, z których korzystanie zawsze wiąże się z opłatą, ale oferują szybszy przejazd.
Systemy dynamicznych opłat działają już w 11 stanach, w tym w Kalifornii, Minnesocie i na Florydzie. Jak podaje Amerykańskie Stowarzyszenie Autostrad Płatnych (IBTTA), pasy zarządzane na podstawie cen generują rocznie około 4,7 mld dol. przychodu.
Jednym z przykładów są pasy HOT zarządzane przez E-ZPass Minnesota. System ten działa w godzinach największego ruchu – od poniedziałku do piątku, między 6:00 a 10:00 a.m. oraz 3:00 a 7:00 p.m. System uwzględnia natężenie ruchu i dostosowuje ceny. Jak podaje rzeczniczka Departamentu Transportu Minnesoty Anne Meyer, w 2024 r. w rejonie Twin Cities z tych pasów korzystało codziennie średnio prawie 19 870 samochodów z wieloma pasażerami, w porównaniu do 8010 kierowców podróżujących samotnie.
Plan rozwoju Illinois Tollway zakłada również szereg innych nowoczesnych rozwiązań, które mają zmodernizować cały system opłat za przejazdy autostradami w Illinois. Wśród nich znalazło się miejsce dla sztucznej inteligencji – choć Illinois Tollway nie wyjaśnia, w jaki sposób technologia AI miałaby zostać wdrożona.
Joanna Trzos
[email protected]
