Szymon Hołownia podpisał w zeszły czwartek – 13 listopada – rezygnację z funkcji marszałka Sejmu. Było to wypełnienie umowy koalicyjnej, w myśl której w drugiej połowie kadencji na fotelu marszałka zastąpi go Włodzimierz Czarzasty, współprzewodniczący Nowej Lewicy.
Czarzasty zadeklarował podczas konferencji prasowej „bardzo lojalną współpracę z rządem”. Odniósł się też do przyszłych relacji na linii Sejm-prezydent RP. Jak podkreślił, wzajemne relacje między Sejmem a prezydentem zależeć będą od obu stron”. Czarzasty zadeklarował, że nie zdejmie krzyża z sali obrad, podkreślił, że Lewica nigdy nie walczyła z wiarą i wiernymi, natomiast zawsze zabiegała o świeckie państwo. Poinformował również, że jeszcze w tym roku Sejm rozpocznie prace nad projektem ustawy ws. związków partnerskich wypracowanym w wyniku porozumienia PSL i Lewicy. Oświadczył też, że dopiero po zakończeniu prac nad tą regulacją Sejm zajmie się zmianą przepisów aborcyjnych.
Nowy marszałek przekazał, że również w środę będzie miał konferencję prasową. – Będę również, tak jak każdy marszałek po swoim wyborze, po posiedzeniu Sejmu miał orędzie. I tam przedstawię w trakcie tego orędzia swój punkt widzenia, również na tę sprawę – zapowiedział. Rzecznik Nowej Lewicy Łukasz Michnik przekazał, że w środę o godz. 12 zostanie przedstawione nowe kierownictwo Kancelarii Sejmu.
Za wyborem Czarzastego na nowego marszałka głosowało we wtorek 236 posłów, przeciw było 209, od głosu wstrzymały się 2 osoby. Kandydaturę Czarzastego poparło 153 posłów klubu KO (od głosu wstrzymał się Michał Kołodziejczak), 31 z 32 posłów PSL (Zbigniew Ziejewski nie głosował), 28 polityków Polski 2050 (przeciw była Agnieszka Buczyńska, od głosu wstrzymał się Sławomir Ćwik, a Żaneta Śliwowska-Cwalina nie głosowała) i 21 polityków Lewicy.
Przeciw opowiedziało się 182 polityków PiS, 14 polityków Konfederacji, 5 posłów koła Razem, 3 koła Wolni Republikanie oraz 3 koła Konfederacji Korony Polskiej. 3 posłów niezrzeszonych było za kandydaturą Czarzastego (Izabela Bodnar, Marcin Józefaciuk i Tomasz Zimoch). Przeciw głosował Tomasz Rzymkowski.
Po wyborze na marszałka Czarzasty zwrócił się do Szymona Hołowni. – Jesteś wzorem, jeśli chodzi o prowadzenie obrad, jeżeli chodzi o marszałka. Zrobię wszystko, by ten poziom utrzymać. Mam nadzieję, że to się zdarzy – mówił.
Kandydaturę Czarzastego na marszałka klub parlamentarny Lewicy formalnie zgłosił we wtorek rano, przed rozpoczęciem posiedzenia Sejmu. Na sali plenarnej życiorys i dokonania Czarzastego przedstawił wicepremier, poseł Lewicy Krzysztof Gawkowski. Gdy wszedł na mównicę, posłowie PiS zaczęli skandować: „precz z komuną”, a następnie wyszli z sali obrad do kuluarów. Posłowie Prawa i Sprawiedliwości wrócili na salę obrad, gdy Gawkowski skończył mówić.
Przemysław Czarnek (PiS) podkreślił w debacie, że Czarzasty to jeden z trzech najważniejszych polityków „zamieszanych w aferę Rywina”. Wypomniał również politykowi Lewicy, że ten mówił o gen. Wojciechu Jaruzelskim, że to człowiek, do którego ma szacunek. Czarnek zwrócił się bezpośrednio z mównicy do polityka Lewicy słowami: „panie Czarzasty, komunisto”, podkreślając, że nie może on zostać marszałkiem. Na sali rozległy się okrzyki „precz z komuną”.
Poseł Jarosław Urbaniak (KO) odniósł się do zarzutów PiS ws. komunistycznej przeszłości Czarzastego. Zarzucił PiS, że dzieli byłych komunistów na złych i dobrych, a wśród tych ostatnich przywołał m.in. nazwisko Stanisława Piotrowicza, prokuratora w czasach PRL, a potem m.in. posła PiS i sędziego TK wybranego z poparciem tej partii.
Anna Maria Żukowska (Lewica) popierając Czarzastego, mówiła, że poznała go w ciągu ośmiu lat rządów PiS jako człowieka oddanego społeczeństwu obywatelskiemu. Michał Pyrzyk (PSL) podkreślił, że w myśl postanowień podpisanej umowy koalicyjnej „wszystkie strony zgodziły się, że po dwóch latach pana marszałka Szymona Hołownię zastąpi właśnie pan Włodzimierz Czarzasty”. Szef klubu Polska 2050 Paweł Śliz podkreślił, że poprzeczka, którą postawił marszałek Szymon Hołownia, jeśli chodzi o piastowanie tego urzędu, „jest postawiona przed każdym kolejnym marszałkiem bardzo wysoko”, a sprostać tym wymaganiom nie będzie łatwo. Przewodniczący klubu Konfederacji Grzegorz Płaczek przekazał, że jego klub zagłosuje przeciwko kandydaturze Czarzastego. Przypomniał, że posłowie mają wolny mandat i zasugerował, by głosowali za odrzuceniem wniosku. – Precz z komuną – krzyknął na zakończenie.
Podczas wtorkowych obrad posłowie wybrali też Szymona Hołownię na wicemarszałka Sejmu.
Za wyborem Hołowni głosowało 261 posłów, przeciw było 14, a od głosu wstrzymały się 162. Hołownię poparło 153 posłów klubu KO (przeciw była Magdalena Filiks), 31 posłów PSL, 30 posłów Polski 2050 i 20 posłów Lewicy. Hołownię poparło też 12 posłów Konfederacji, 5 posłów koła Razem, 3 koła Wolni Republikanie oraz 2 posłów niezrzeszonych. 157 posłów PiS wstrzymało się od głosu, 5 posłów tej formacji poparło kandydaturę Hołowni (Zbigniew Chmielowiec, Maria Kurowska, Marek Suski, Wojciech Szarama, Robert Telus). Przeciw było 13 i również 13 osób z PiS wstrzymało się od głosu. 3 posłów koła Konfederacja Korony Polskiej i 2 posłów niezrzeszonych wstrzymało się od głosu.
Kandydaturę Hołowni na stanowisko wicemarszałka przedstawił wicepremier, szef PSL Władysław Kosiniak-Kamysz. Podkreślił, że Hołownia był marszałkiem „wrażliwym zarówno na głosy tych, którzy tworzą większość rządową, jak również tych, którzy głośno krzyczą, są w opozycji”. – To zachowanie było po prostu sprawiedliwe przez te dwa lata – dodał.
Wśród zasług Hołowni Kosiniak-Kamysz wymienił m.in. postawienie na otwarty parlamentaryzm, innowacje, dialog ze społeczeństwem i konsultacje społeczne. Podkreślił też wagę wprowadzonych ułatwień w Sejmie dla osób z niepełnosprawnościami.
W debacie nad kandydaturą Hołowni głosu nie zabrał przedstawiciel klubu PiS. Przedstawiciele pozostałych klubów i kół wyrażali się w większości w ciepłych słowach nt. Hołowni. Poparli go m.in. politycy Razem i Konfederacji, którzy jednocześnie głosowali przeciwko kandydaturze Czarzastego na marszałka Sejmu. A politycy PiS w głosowaniu kandydatury Hołowni wstrzymali się od głosu, a w przypadku kandydatury Czarzastego byli przeciw.
Zapis o przekazaniu Czarzastemu fotela marszałka w drugiej połowie kadencji znalazł się w umowie koalicyjnej podpisanej 10 listopada 2023 r. „Po 18 latach Lewica wraca do współrządzenia. Chcę wam powiedzieć, że nikt nam tego nie zabierze. Nasze postulaty będą wprowadzane w życie, bo po to jest partia i formacja, żeby zdobywać władzę” – powiedział Czarzasty podczas wieczoru wyborczego 15 października 2023 r.
Czarzasty będzie pierwszym od 20 lat lewicowym politykiem, który obejmie fotel marszałka. Poprzednim był w 2005 r. Włodzimierz Cimoszewicz, ostatni marszałek Sejmu IV kadencji (2001–2005). W tej samej kadencji marszałkami z ramienia SLD byli także Marek Borowski i Józef Oleksy, przy czym Oleksy pełnił tę funkcję także w latach 1993–1995, w trakcie II kadencji Sejmu. (PAP)
