Podstępny morderca – czerniak skóry

Czerniak skóry nazywany w terminologii medycznej melanoma jest najbardziej niebezpiecznym rakiem znanym w medycynie. Ciężki do wczesnego wykrycia, późno rozpoznawany, bardzo szybko potrafi rozprzestrzenić się po całym organizmie. Jest uleczalny jedynie w bardzo wczesnej fazie jego rozwoju. Jeżeli dojdzie do jego rozprzestrzenienia poza ognisko pierwotne z reguły umiera się w ciągu 12 miesięcy. Spośród wszystkich raków skóry na melanomę umiera najwięcej ludzi na świecie. Dzieje się to dlatego, że długo nie daje żadnych niepokojących objawów w miejscu jego powstawania. Nie ma żadnego skutecznego leczenia i praktycznie opóźniona diagnoza jest równoznaczna z szybką śmiercią.

Melanoma/czerniak przypomina normalne zmiany pigmentowe występujące u nas wszystkich – tak zwane „pieprzyki”, znamiona barwnikowe lub piegi. Może postępnie rozwijać się w istniejących od lat lub nawet od urodzenia znamionach lub „pieprzykach”, jak również na zdrowej skórze bez żadnych wcześniejszych zmian.

Nazwa raka skóry bierze się od jego zabarwienia. Powstaje on w komórkach skóry produkujących melaninę. Melanina jest barwinkiem skóry odpowiedzialnym za jej ciemny kolor. Proces opalania i powstawania ciemno zabarwionej skóry wiąże się ze zwiększoną produkcją melaniny. Ilość naturalnie występującej melaniny jest większa u latynosów oraz innych ras o ciemnej karnacji skóry.

Tutaj trzeba podkreślić, że nie wszystkie czerniaki mają kolor czarny. Wiele odmian ma małą zawartość pigmentu lub może jej być prawie całkowicie pozbawiona, co utrudnia diagnostykę i wczesne wykrywanie.

Ryzyko powstania czerniaka skóry jest wyższe u ludzi rasy białej a szczególnie osób, które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym lub doznały nawet jednorazowego poparzenia słonecznego w dzieciństwie.

Ludzie przebywający dużo na słońcu lub używający często łóżek do opalania, mający jasną karnację skóry, rodzinną historię raka skóry oraz osoby ze znamionami, piegami lub pieprzykami są bardziej narażeni na rozwinięcie czerniaka.

Czerniak może powstać w każdym miejscu na skórze i niekoniecznie musi to być w miejscach najbardziej narażonych na promienie słoneczne. Z reguły pierwsze objawy mogą wiązać się ze zmianą koloru, kształtu lub wyglądu istniejących znamion oraz pieprzyków. Czasami może to być tylko okresowe pobolewanie lub inne sygnały zwracające naszą uwagę na określone zmiany skórne. Nasz organizm potrafi wysyłać do nas wczesne subtelne sygnały ostrzegawcze, które często ignorujemy.

Pogrubienie, niegojące się rany, owrzodzenia czy też guzki mogą być już objawami zaawansowanego czerniaka skóry. W początkowej fazie wykrycie melanomy-czerniaka jest tylko możliwe poprzez doświadczonego lekarza i to przy użyciu odpowiedniego sprzętu diagnostycznego. Jest to sprzęt do komputerowej mikroskopowej analizy zmian skóry pozwalający analizować oraz fotografować każdą zmianę pod dużym powiększeniem. Specjalne źródło światła używane przy fotografowaniu, powiększaniu oraz oglądaniu zmian potrafi pokazać głębsze warstwy skóry bez potrzeby pobierania wycinków do badania patologicznego. Specjalne potężne programy komputerowe pomagają w analizie i diagnostyce.

Jedynym pewnym sposobem wykrywania czerniaka-melanomy jest robienie raz w roku mapy fotograficznej całego ciała. Tego typu badanie powtarza się co rok i specjalny program komputerowy pozwala na analizę porównawczą, ilości oraz wielkości zmian skórnych oraz wskazywać nowe, których przedtem nie było. Program znajduje zmiany, które uległy przeobrażeniu i wymagają dokładniejszej analizy. Komputerowa analiza zmian skórnych pozwala również na monitorowanie pojedynczych zmian i ich rozwój z upływem czasu, jak również diagnostyczną analizę wszystkich zmian skórnych. Sprzęt tego typu jest dostępny w naszym gabinecie medycznym. Jesteśmy jedyni w stanie Illinois którzy robią tego typu badania.

Amerykańska Akademia Dermatologii zaleca badanie skóry pod kątem wykrywania melanomy-czerniaka raz w roku u osób, które ukończyły 20 rok życia. Akademia Dermatologii uznaje konieczność wczesnego wykrywania melanomy jako jedyną możliwość jego wyleczenia. Odbywa się to poprzez chirurgiczne usunięcie czerniaka lub podejrzanej zmiany skórnej. We wczesnej fazie jest to mały lokalny zabieg w znieczuleniu miejscowym. Jeżeli rak wydostanie się poza miejsce, w którym powstał, jest zawsze śmiertelny i nieuleczalny a miejsce jego powstania wymaga szerokiego i głębokiego wycięcia.

Osoby przed 20 rokiem życia również mogą chorować na melanomę i każda zmiana skórna, która choćby w niewielkim stopniu wygląda podejrzanie, powinna być przebadana.

Jedynym sposobem, aby chociaż w minimalny sposób zabezpieczyć się przed czerniakiem, jest unikanie ostrego słońca, stosowanie kremów blokujących promienie ultrafioletowe, zakrywanie części ciała najbardziej narażonych na promienie słoneczne. Z reguły jest to niemożliwe, więc coroczne badanie jest jedynym narzędziem, aby wykryć wczesne zmiany.

Aleksy Dobradin, MD

Lekarz z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth, Chicago, praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634. Tel. (773) 481-2504.