Redakcja
Medycyna w pigułce
Zakrzepica jest to niezwykle poważny problem zdrowotny. Może prowadzić do nagłego zgonu, a jej objawy często są lekceważone przez pacjentów.
Jest trzecim najbardziej rozpowszechnionym schorzeniem układu krążenia. Jest to choroba, w której dochodzi do powstania zakrzepu zlokalizowanego w żyłach głębokich, głównie kończyn dolnych.
Zakrzepowe zapalenie żył głębokich spowodowane jest powstaniem wewnątrz naczyń żylnych zakrzepów. Zakrzep powstający w naczyniu żylnym całkowicie lub częściowo zatyka je i uniemożliwia prawidłowy przepływ krwi w tym naczyniu. Czasem fragment zakrzepu odrywa się i ze strumieniem krwi dostaje się do serca, a następnie do tętnicy płucnej. Dochodzi wtedy do zatoru tętnicy płucnej i błyskawicznej śmierci człowieka.
Za powstawanie zapalenia żył odpowiedzialne są trzy czynniki określane jako: triada Virchowa. Powstają one w trzech okolicznościach, kiedy następuje:
• Zwolnienie przepływu krwi w żyłach.
• Uszkodzenie ściany naczynia, które wyzwala reakcję zakrzepową.
• Zaburzenie składu krwi (głównie nadpłytkowość).
Zakrzepica żył głębokich może się objawiać w bardzo mało charakterystyczny sposób. Podobne dolegliwości mogą wystąpić przy innych chorobach, np: przy obrzęku limfatycznym, zakrzepowym zapaleniu żył powierzchownych, złamaniu, zwichnięciu, puchnięciu nóg czy niewydolności serca. Do najważniejszych objawów zakrzepicy żył głębokich należą ból i najczęściej niesymetryczny obrzęk kończyn. Objawy zakrzepicy pojawiają się nagle, kiedy dojdzie do całkowitego zatkania naczynia żylnego i zatrzymania przepływu krwi. Przy częściowym jego zatkaniu objawy mogą się nasilać stopniowo w ciągu kilku dni.
Objawami miejscowymi są:
• Bóle spoczynkowe (nasilające się przy chodzeniu i staniu).
• Zwiększone ocieplenie i zaczerwienienie skóry (wynikające ze stanu zapalnego przestrzeni wokół zakrzepniętego naczynia oraz ze zwiększonego przepływu krwi w naczyniach włosowatych).
• Nadmierne wypełnienie żył powierzchniowych.
• Sinica skóry stóp i podudzi.
Do objawów ogólnych należą też gorączka i przyspieszona czynność serca. Gorączka nie jest zwykle wysoka, choć może dochodzić nawet do 40 stopni C i być tylko jedynym objawem choroby.
Największe ryzyko wystąpienia zakrzepicy żył głębokich wiąże się z:
• Wiekiem powyżej 40 roku życia.
• Otyłością.
• Paleniem tytoniu.
• Przyjmowaniem żeńskich hormonów płciowych – estrogenów jako doustnych środków antykoncepcyjnych lub w czasie hormonalnej terapii zastępczej po menopauzie.
• Złamanie szyjki kości udowej, kości udowej lub miednicy, wymianie stawu biodrowego albo kolanowego, urazach rdzenia kręgowego.
• Rozległych zabiegach chirurgicznych, szczególnie z powodu nowotworów złośliwych czy rozległych urazów.
• Długotrwałym unieruchomieniem w łóżku.
• Długotrwałym siedzeniem w niewygodnej pozycji, na przykład w czasie podróży.
• Chorobami takimi jak zawał serca, udar mózgu.
Niezmiernie ważna jest profilaktyka zakrzepicy żylnej, mająca znaczenie zwłaszcza u pacjentów ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby. Ważne jest stosowanie poniższych rad:
• Zaprzestanie palenia; regularne wykonywanie ćwiczeń ruchowych; unikanie długiego leżenia w łożku bez ruchu podczas choroby; stosowanie specjalnych podkolanówek uciskowych przed zabiegami operacyjnymi; wykonywanie ćwiczeń ruchowych podczas dłuższej podróży; mobilizacja pacjenta do jak najszybszego wstania z łóżka po zabiegu operacyjnym.
Rozpoznanie zakrzepowego zapalenia żył głębokich ustalić można zwykle już na podstawie zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości oraz po jego dokładnym zbadaniu. Dla potwierdzenia diagnozy i rozpoczęcia leczenia niezbędne jest wykonanie jednego z poniżej podanych badań:
*Flebografia – badanie rentgenowskie, które polega na wykonaniu zdjęcia RTG naczyń żylnych wypełnionych specjalnym środkiem kontrastowym.
*Ultrasonografia układu żylnego, która umożliwia również lokalizację zakrzepu w żyle.
* Badania izotopowe.
Poza wymienionymi badaniami konieczne jest wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych krwi, a w szczególności dokładna ocena działania układu krzepnięcia krwi.
Leczenie zakrzepicy to długi i żmudny proces. Składa się z dwóch faz. Celem leczenia jest jak najszybsze ustąpienie objawów choroby i przywrócenie prawidłowego przepływu krwi w żyle, a także zabezpieczenie chorego przed wystąpieniem zatoru tętnicy.
W ostrej fazie choroby przez 5 – 7 dni podaje się podskórnie heparyny drobnocząsteczkowe. Kolejnym etapem jest wielomiesięczne leczenie przeciwzakrzepowe. Najkrótsza terapia trwa 3 miesiące, ale czasem trwać może nawet całe życie.
Jeżeli masz jakiekolwiek opisane powyżej objawy mogące sugerować zakrzepicę żył kończyn dolnych, nie zwlekaj – przyjdź do nas na badanie.
Mówiący po polsku lekarz Aleksy Dobradin, MD z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth w Chicago. Praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634, tel. 773 481 2504.
