Elżbieta Baumgartner
Sprawdzanie przeszłości – na czym to polega?
Weryfikacja kandydata do pracy (background check) to zestaw działań podejmowanych przez pracodawcę lub firmę rekrutacyjną w celu oceny wiarygodności, rzetelności i potencjalnych zagrożeń związanych z zatrudnieniem danej osoby. Może obejmować sprawdzanie historii kryminalnej, historii kredytowej, potwierdzenie wykształcenia i doświadczenia zawodowego, rejestrów prawa jazdy, a nawet testy na obecność narkotyków. Zakres weryfikacji zależy od rodzaju stanowiska, polityki firmy, obowiązującego prawa stanowego oraz tego, czy kandydat wyraził zgodę na przeprowadzenie sprawdzenia.
Czy pracodawca może sprawdzić twoją historię kryminalną?
Tak – ale nie bez twojej wiedzy i zgody. Zgodnie z Fair Credit Reporting Act (FCRA), pracodawca musi poinformować cię pisemnie, że zamierza przeprowadzić background check, oraz uzyskać twoją pisemną zgodę. Dotyczy to również sprawdzania przeszłości kryminalnej.
Weryfikacja historii karalności (criminal background check) polega na sprawdzeniu, czy kandydat był aresztowany, skazany lub czy toczyły się wobec niego postępowania karne. Często dane pochodzą z publicznych rejestrów stanowych i federalnych. W niektórych stanach (np. Kalifornia, Illinois, Nowy Jork) obowiązują przepisy ograniczające, jakie informacje z przeszłości mogą być brane pod uwagę, oraz jak długo można je wykorzystywać (np. tylko wyroki z ostatnich 7 lat).
Co ważne, samo posiadanie wpisu w rejestrze karnym nie oznacza automatycznej dyskwalifikacji z rekrutacji. Pracodawca powinien brać pod uwagę m.in. charakter przewinienia, jego związek ze stanowiskiem, czas, jaki upłynął od incydentu, oraz rehabilitację kandydata.
Co z twoją historią kredytową?
Weryfikacja raportu kredytowego jest mniej powszechna, ale bywa stosowana w przypadku stanowisk związanych z finansami, zarządzaniem pieniędzmi lub dostępem do poufnych danych. Jeśli pracodawca chce sprawdzić twoją historię kredytową, również musi uzyskać twoją zgodę. Z raportu może dowiedzieć się m.in. o twoim zadłużeniu, zaległościach, bankructwach czy egzekucjach komorniczych. Nie zobaczy natomiast twojego wyniku punktowego (credit score), ponieważ ten element zwykle nie jest udostępniany w celach zatrudnieniowych.
Warto wiedzieć, że w niektórych stanach obowiązują ograniczenia dotyczące sprawdzania historii kredytowej przy zatrudnianiu. Na przykład w Oregonie, Kolorado czy Nowym Jorku pracodawca może to zrobić tylko wtedy, gdy wykaże uzasadniony związek między raportem kredytowym a stanowiskiem pracy.
Potwierdzenie wykształcenia i doświadczenia zawodowego
To jedna z najczęściej stosowanych form weryfikacji. Pracodawcy czasem kontaktują się z poprzednimi pracodawcami, by potwierdzić daty zatrudnienia, stanowisko oraz powód odejścia. Mogą także weryfikować podane szkoły i uczelnie, sprawdzając, czy rzeczywiście uzyskałeś dyplom. Kłamstwo w CV, choć wydaje się niegroźne, może zostać wykryte i zakończyć proces rekrutacji.
Warto wiedzieć, że dawny pracodawca nie musi (i często nie chce) przekazywać szczegółowych opinii na twój temat – najczęściej ogranicza się do potwierdzenia podstawowych faktów, by uniknąć ryzyka oskarżenia o zniesławienie.
Rejestry prawa jazdy i historia ubezpieczeń
Jeśli aplikujesz na stanowisko, które wiąże się z prowadzeniem pojazdu (np. kierowca ciężarówki, dostawca, przedstawiciel handlowy), pracodawca może sprawdzić twój stan prawa jazdy (driver’s record). Dowie się wówczas, czy posiadasz ważne uprawnienia, czy były zawieszenia oraz czy masz punkty karne za wykroczenia drogowe. W niektórych branżach liczy się też historia ubezpieczeniowa – np. w transporcie czy usługach kurierskich.
Testy na obecność narkotyków
W wielu firmach, zwłaszcza w branżach wymagających precyzji i odpowiedzialności (transport, budownictwo, opieka zdrowotna), standardem są testy antynarkotykowe. Kandydat może zostać poproszony o wykonanie testu moczu, krwi lub śliny, zanim zostanie oficjalnie zatrudniony. Co więcej, pracodawca ma prawo przeprowadzać takie testy okresowo również po zatrudnieniu, o ile poinformuje o tym w regulaminie pracy.
Warto pamiętać, że nawet legalne w danym stanie używanie marihuany może stanowić problem w niektórych miejscach pracy – zwłaszcza jeśli firma ma kontrakty federalne (gdzie obowiązuje prawo zakazujące jej użycia) lub działa w stanie z restrykcyjną polityką wobec substancji psychoaktywnych.
Media społecznościowe – cicha kontrola
Weryfikacja mediów społecznościowych (social media screening) nie jest regulowana tak ściśle, jak inne formy background checku. Pracodawca może – i często to robi – sprawdzić twój profil na Facebooku, LinkedIn, Instagramie czy Twitterze. Nie potrzebuje do tego twojej zgody, o ile korzysta z informacji ogólnodostępnych (publicznych).
Co może go zainteresować? Między innymi: nieodpowiednie zdjęcia, wypowiedzi rasistowskie lub obraźliwe, agresywne komentarze, informacje niezgodne z CV, czy też oznaki nadużywania alkoholu lub substancji. Dlatego warto zadbać o ustawienia prywatności oraz świadomie budować swój wizerunek w sieci – zwłaszcza na LinkedIn, który coraz częściej stanowi „cyfrową wizytówkę” kandydata.
A jeśli background check wykaże coś negatywnego?
Jeśli na podstawie wyników weryfikacji pracodawca zdecyduje się cię nie zatrudnić, ma obowiązek poinformować cię o tym na piśmie i dołączyć tzw. “adverse action notice“. Dokument ten zawiera m.in. nazwę agencji, która przygotowała raport, oraz twoje prawo do zakwestionowania nieprawidłowych informacji. Masz prawo zażądać bezpłatnej kopii raportu w ciągu 60 dni od daty odmowy.
W przypadku błędów (np. pomyłkowej tożsamości lub nieaktualnych danych) warto jak najszybciej skontaktować się z agencją raportującą i poprosić o korektę. Czasem wystarczy kilka dni, by usunąć nieprawidłowości.
Podsumowanie
Sprawdzanie przeszłości przez pracodawcę to w USA powszechna praktyka. Choć może budzić niepokój, warto pamiętać, że obowiązują określone przepisy chroniące twoje prawa – m.in. wymóg zgody, obowiązek przejrzystości i możliwość zakwestionowania błędów. Uczciwość w dokumentach, dbałość o własny wizerunek i świadomość procedur to klucz do przejścia przez ten etap bez komplikacji.
Dobrze przygotowany kandydat, który zna swoje prawa i obowiązki, ma dużo większe szanse nie tylko na zatrudnienie, ale też na budowanie relacji z przyszłym pracodawcą opartych na zaufaniu.
Elżbieta Baumgartner
nie jest prawnikiem, a artykuł ten nie powinien być uważany za poradę prawną. Jest autorką wielu książek-poradników, m.in. „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Jak kupić dom mądrze i nie przepłacić”, „Podręcznik właściciela domu”. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo w wersji elektronicznej bezpośrednio od wydawcy, Poradnik Sukces, www.poradniksukces.com, tel. 1-718-224-3492.
www.poradniksukces.com
