Jolanta Telega
Moreno, który zdobył miejsce w Senacie w 2024 r. z poparciem prezydenta Donalda Trumpa, urodził się w Kolumbii, ale zrzekł się swojego kolumbijskiego obywatelstwa. „Bycie obywatelem amerykańskim to zaszczyt i przywilej, i jeśli chcesz być Amerykaninem, to ‘wszystko albo nic’. Nadszedł czas, aby na zawsze zakończyć podwójne obywatelstwo” – powiedział Moreno wspominając przy tej okazji moment złożenia własnej przysięgi obywatelskiej.
Co jest w ustawie?
Ustawa o wyłącznym obywatelstwie z 2025 r. ma stanowić, że dana osoba nie może być obywatelem USA, jednocześnie posiadając jakiekolwiek obce obywatelstwo. Gdyby projekt przeszedł całą drogę legislacyjną i został zatwierdzony, to osoby posiadające podwójne obywatelstwo musiałyby złożyć na piśmie do sekretarza stanu USA pisemne zrzeczenie się obywatelstwa obcego. Alternatywą miałoby być pisemne zrzeczenie się obywatelstwa USA złożone na ręce sekretarza Departamentu Bezpieczeństwa Krajowego (DHS), nie później niż rok po uchwaleniu ustawy. Niezastosowanie się do tego wymogu, ma być równoznaczne ze zrzeczeniem się obywatelstwa USA. Ustawa stwierdza również, że każdy obywatel USA, który dobrowolnie nabędzie obywatelstwo obce po uchwaleniu ustawy, automatycznie traciłby obywatelstwo amerykańskie.
Według projektu, sekretarz stanu USA zostałby zobowiązany do stworzenia szczegółowych przepisów, regulacji i procedur oraz do prowadzenia dokumentacji w koordynacji z prokuratorem generalnym i sekretarzem Departamentu Bezpieczeństwa Krajowego w celu zapewnienia, że wszyscy, którzy zrzekli się obywatelstwa są „odpowiednio zarejestrowani w systemach federalnych i traktowani jako cudzoziemcy dla celów imigracyjnych”. Jeśli ustawa zostanie uchwalona, wejdzie w życie 180 dni po podpisie prezydenta.
Nie jest to pierwszy projekt ustawy dotyczącej podwójnego obywatelstwa w tej kadencji Kongresu. W kwietniu na Kapitolu pojawił się projekt ustawy „Dual Loyalty Disclosure Act”, który zobowiązywałby osoby wybrane do Senatu lub Izby Reprezentantów do ujawnienia faktu posiadania drugiego obywatelstwa. Zdaniem sponsorów ustawy: Thomasa Massiego, Andy’ego Biggsa, Marjorie Taylor Greene i Claya Higginsa osoby posiadające podwójne obywatelstwo, powinny wręcz rozważyć zrzeczenie się obcego obywatelstwa. Projekt jednak ugrzązł i nie był procedowany.
Zasięg legislacji Moreno
Nie jest jasne, ilu osób mógłby dotyczyć legislacja, ponieważ szacunki zupełnie się rozjeżdżają. Prawo amerykańskie nie wymaga deklarowania podwójnego obywatelstwa, a rząd nie prowadzi takich rejestrów. Na pewno jednak skutki odczuliby mieszkający w USA rodacy, którzy nie zrezygnowali z polskich paszportów. A to co najmniej kilkaset tysięcy osób.
Według Newsweeka, liczba podwójnych obywateli USA może wahać się od 500 000 do 5,7 miliona. Z kolei według International Living, podwójne obywatelstwo może posiadać ponad 40 milionów Amerykanów, z czego wiele to osoby z obywatelstwem meksykańskim i kanadyjskim. A raport Forbesa sugeruje, że około 40 proc. Amerykanów może kwalifikować się do podwójnego obywatelstwa, chociaż „kwalifikowanie się” nie oznacza faktycznego posiadania kilku obywatelstw.
Na razie nie wiadomo, na jakie poparcie może liczyć projekt senatora Moreno i jakie są szanse na przyjęcie Ustawy o wyłącznym obywatelstwie z 2025 r. Ale jeśli zostanie uchwalona, może mieć wpływ na Pierwszą Damę Melanię Trump, która pozostaje podwójną obywatelką USA i Słowenii, podobnie jak jej syn Barron Trump. Można się jednak spodziewać sporego oporu po lewej stronie sceny politycznej, a Demokraci ciągle mają wciąż możliwość blokowania ustaw w izbie niższej.
Pod prąd orzecznictwa Sądu Najwyższego
Projekt, jeśli zostanie przyjęty, od razu stanie przed wyzwaniami prawnymi. Tradycja legislacyjna i orzeczenia Sądu Najwyższego usankcjonowały zasadę tolerowania podwójnego obywatelstwa. Werdykt w sprawie Talbot v. Jansen (1795) stwierdzał, że obywatele, którzy nabywają obce obywatelstwo, nie muszą zrzekać się obywatelstwa USA.
Prawie 200 lat później Sąd Najwyższy w sprawie Afroyim v. Rusk, (1967) stwierdził, że obywatel Stanów Zjednoczonych nie traci obywatelstwa poprzez głosowanie w wyborach w obcym kraju lub w wyniku nabycia obcego obywatelstwa, jeśli nie zamierzał zrezygnować obywatelstwa Stanów Zjednoczonych. Obywatele USA nie mogą stracić obywatelstwa, chyba że dobrowolnie z niego zrezygnują.
Innym – ciągle jeszcze hipotetycznym problemem – byłaby skuteczność rezygnacji z podwójnego obywatelstwa poprzez wysłanie pisemnego oświadczenia do amerykańskiego sekretarza stanu, co przewiduje projekt senatora Moreno. Taka deklaracja nie miałaby skutków prawnych w postaci zrzeczenia się obcego obywatelstwa. Przykładowo procedura zrzeczenia się polskiego obywatelstwa wymaga złożenia wniosku do prezydenta RP za pośrednictwem polskiego konsula za granicą lub w urzędzie wojewódzkim w Polsce, po uprzednim uzyskaniu zgody na zrzeczenie się obywatelstwa. Z punktu widzenia polskiego prawa, list do sekretarza stanu USA miałby taki sam chybiony skutek jak amerykańskiej przysięgi obywatelskiej, gdzie pada deklaracja o wyrzeczeniu się “wszelkiej lojalności i wierności wobec każdego obcego księcia, potentata, państwa lub zwierzchnictwa, którego dotychczas byłem poddanym lub obywatelem” wraz z deklaracją gotowości walki w obronie Stanów Zjednoczonych.
Jolanta Telega
[email protected]
