Jola Plesiewicz
Stowarzyszenie Emigracji Polskiej (SEP) to jedna z najstarszych organizacji polonijnych, która po zakończeniu II wojny światowej, od początków czerwca 1948 roku wspierała pierwsze grupy polskich żołnierzy emigrantów, napływające do Chicago głównie z Anglii. Przybywający tu emigranci napotykali na coraz to większe trudności związane z adaptacją w nowym środowisku.
Na początku nowoprzybyłym pomocy najczęściej udzielał Związek Narodowy Polski. Jednak potrzeby były ogromne. Dlatego latem 1948 roku na jednym z prywatnych spotkań w mieszkaniu państwa Kwoków nowi emigranci powołali komitet samopomocy. Hasłem przyświecającym działaniu społeczników było funkcjonujące wśród żołnierskiej braci motto: „Bratnia pomoc naszym celem”.
Członkowie tego komitetu zebrali między sobą 60 dolarów na pokrycie kosztów administracyjnych i rozpoczęli swoją charytatywną działalność w dwóch lokalizacjach: w lokalu Piątej Placówki Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej i w lokalu Klubu Eagles w Chicago.
Mniej więcej po roku powstał drugi komitet. Zakres jego działania był bardzo podobny. Z czasem, aby zharmonizować swoje prace komitety te postanowiły połączyć się. Przewodniczącym nowo utworzonego komitetu został Józef Białasiewicz. Dzięki staraniom kapitana Franciszka Dzióba, ówczesny prezes Związku Narodowego Polskiego Karol Rozmarek wydzierżawił utworzonemu komitetowi lokal i oddał maszynę do pisania.
Zakres działalności komitetu ulegał ciągłemu rozszerzeniu. W listopadzie 1949 roku zdecydowano o powołaniu Stowarzyszenia Samopomocy Nowej Emigracji Polskiej z siedzibą w Chicago. W skład pierwszego zarządu Stowarzyszenia weszli: Józef Białasiewicz, Jan Bieżanowski, Józef Skwarnicki, Władysław Zawalnicki i Elżbieta Kwoka. Po likwidacji Klubu Jana Matejki, stowarzyszenie uzyskało swój pierwszy samodzielny lokal przy 1507 W. Division St. Uruchomiono bibliotekę.
W styczniu 1950 roku staraniem Stowarzyszenia Samopomocy Nowej Emigracji Polskiej założono Szkołę Sobotnią Przedmiotów Ojczystych im. gen. Kazimierza Pułaskiego. W 1951 roku podczas spotkania mikołajkowego wystąpił po raz pierwszy chór stowarzyszenia. W ramach działalności edukacyjnej profesor Bolesław Nytko z Koła Byłych Wychowawców i Wychowanków Polskich Szkół na Wychodźstwie prowadził w Stowarzyszeniu wykłady z historii polskiej.
Na Walnym Zebraniu 1 marca 1950 roku uchwalono statut stowarzyszenia. 27 września 1950 roku Stowarzyszenie Samopomocy Nowej Emigracji Polskiej w Chicago zostało zarejestrowane w biurze Sekretarza Stanu Illinois, Edwarda Barretta. Zasadniczymi celami stowarzyszenia było: udzielanie wzajemnej pomocy materialnej, z wyłączeniem świadczeń zdrowotnych i świadczeń na wypadek śmierci oraz prowadzenie działalności społeczno-kulturalnej w szerokim tego słowa znaczeniu. Stowarzyszenie było organizacją apolityczną, jednak zawsze żywo reagowało na wydarzenia w Polsce i dlatego, 11 kwietnia 1954 roku uchwalono rezolucję potępiającą aresztowanie Prymasa Polski, kardynała Stefana Wyszyńskiego. W ramach akcji charytatywnych święta Bożego Narodzenia, czy Wielkanocy zawsze były doskonałą okazją do tego, by w sposób szczególny zatroszczyć się o najuboższych. Przygotowywano dla nich kosze z żywnością.
W latach sześćdziesiątych działająca w stowarzyszeniu Sekcja Opieki Społecznej zajmowała się głównie odzyskiwaniem odszkodowań za prace przymusowe dla pracowników przymusowych i członków Kompanii Wartowniczych w Niemczech. Setki tego rodzaju spraw prowadził sędzia Franciszek Jezierny.
W 1982 roku stowarzyszenie wraz z Wydziałem Stanowym Kongresu Polonii Amerykańskiej stało się współwłaścicielem budynku przy 5844 N. Milwaukee. W tym też roku rozpoczęła się nowa fala emigracji z Polski, głównie działaczy obozu solidarnościowego. Stowarzyszenie było skoncentrowane na przygotowywaniu niezbędnych dokumentów potrzebnych do uzyskania azylu politycznego dla polskich uchodźców, masowo przybywających do USA poprzez obozy tymczasowe rozmieszczone w różnych krajach Europy. Zakres spraw do załatwienia dla nowo przybywających imigrantów z Polski pozostawał niezmiennie taki sam, jaki był w chwili powołania stowarzyszenia do życia.
Wróciła potrzeba szukania pracy, sponsorów, przygotowania dokumentów imigracyjnych, celem zalegalizowania stałego pobytu, wypełniania setek aplikacji na zezwolenie o pracę, asystowania i tłumaczenia petentów w czasie procedur w biurze imigracyjnym. Organizowano kolejne kursy nauki języka angielskiego oraz kursy zawodowe, potwierdzano notarialnie dokumenty, rozliczano podatki. W związku z trudną sytuacją w Polsce, Jan Bieżanowski zapoczątkował akcję wysyłania paczek. W 1982 roku wartość w ten sposób wysłanych paczek przekroczyła 100 tysięcy dolarów.
W lipcu 1999 roku stowarzyszenie przeniosło się do swojej nowej siedziby przy 1135 N. Cleaver Street w Chicago. W 2000 roku wybrano nowego prezesa. Został nim Andrzej Zgiet, były szef Sekcji Komputerowej. 27 kwietnia 2003 roku na mocy decyzji Walnego Zgromadzenia uchwalono nowy statut organizacji i zmieniono jej nazwę ze Stowarzyszenia Samopomocy Nowej Emigracji Polskiej na Stowarzyszenie Emigracji Polskiej. Głównym celem organizacji jest niesienie pomocy innym.
Obok nadal istniejącej biblioteki, w której znajduje się 14 tysięcy polskojęzycznych książek, do czasu globalnego zamknięcia działalności stowarzyszenia z powodu pandemii koronawirusa działały takie sekcje jak: Sekcja Porad Emerytalno-Socjalnych, Emigracyjna, Prawna, czy Planowania Finansów Rodzinnych oraz Sekcja Komputerowa, Szachowa, Dyskusyjny Klub Filozoficzny i kurs tańca.
Po pandemii nowe otwarcie organizacji polega na sukcesywnym odtworzeniu działalności poprzednio funkcjonujących sekcji. Po pandemii wznowiła działalność i prężnie działa Sekcja Szachowa prowadzona od 24 lat przez Jana Górę. W Stowarzyszeniu można notarialnie potwierdzić dokumenty.
Obecnie w związku z nową polityką imigracyjną Stanów Zjednoczonych, prowadzoną przez administrację prezydenta Donalda Trumpa, najprężniej działa Sekcja Emigracyjna, w której od kilkunastu lat porad prawnych udziela mecenas Mariusz Zdyrski, specjalizujący się w sprawach deportacyjnych.
Niezwykle owocne spotkanie z mecenasem Zdyrskim, które odbyło się 16 marca bieżącego roku pozwoliło uzyskać cenne informacje na następujące tematy: współpracy stanu Indiana z policją imigracyjną, możliwości podróżowania z ważnym polskim paszportem. Mecenas Zdyrski pouczył uczestników spotkania, że w przypadku zatrzymania należy odpowiadać na pytania i mówić prawdę. Co do przekazywania dokumentów, takich jak np. polski paszport, należy pamiętać, że dokumenty te często zostaną przez urzędnika zatrzymane. Należy bezwzględnie skorzystać z prawa do rozprawy deportacyjnej i skontaktować się z prawnikiem udostępniając mu dane umieszczone na opasce identyfikującej, którą w przypadku zatrzymania otrzymamy. Mecenas Mariusz Zdyrski tłumaczył, że jednorazowy kontakt telefoniczny z adwokatem jest bezpłatny, a kolejne są możliwe po uiszczeniu opłaty.
W niedzielę, 9 listopada br., w budynku Polskiej Szkoły Sobotniej przy Parafii Świętej Trójcy w Chicago odbyło się pierwsze z cyklu seminariów poświęconych zagadnieniom związanym z opieką nad osobami starszymi oraz osobami w każdym wieku po przebytych chorobach krótkotrwałych lub przewlekłych, które prowadziła Bożenna Cichecka.
SEP przyczynia się do podtrzymywania języka, tradycji i kultury polskiej poza krajem, a także wspiera proces adaptacji imigrantów w nowym środowisku.
Tekst: Jola Plesiewicz
Zdjęcia: Dariusz Piłka
Stowarzyszenie Emigracji Polskiej
1135 N. Cleaver Street – wejście do SEP tylko z parkingu kościoła
Chicago, IL 60642
Telefon: (773) 251-9928
Email: [email protected]
