Oto praktyczny poradnik o tym, jak wychować dzieci trójjęzyczne, oparty na sprawdzonych i skutecznych metodach.
Kiedy i od którego języka zacząć?
To jedno z najczęściej zadawanych pytań przez rodziców decydujących się na wielojęzyczność. Odpowiedź ekspertów z dziedziny lingwistyki i pedagogiki wczesnego dzieciństwa jest jednoznaczna: należy zacząć od razu, wprowadzając jednocześnie oba języki dziedziczone (czyli język matki i język ojca) już od urodzenia.
Dla osiągnięcia płynnej trójjęzyczności idealna strategia to akwizycja symultaniczna. Oznacza to, że dziecko jest eksponowane np. na polski i hiszpański od momentu narodzin, a angielski wchodzi naturalnie jako język środowiska zewnętrznego. Dzieci w najwcześniejszych latach nie uczą się języków bowiem w sposób formalny, jak dorośli, lecz przyswajają je pasywnie, poprzez stałe zaangażowanie w sytuacje trójjęzyczne, zabawy, gry i piosenki.
Kluczowym powodem, dla którego natomiast należy jak najwcześniej eksponować dzieci na języki rodziców, jest to, że mózg dziecka w okresie niemowlęcym i wczesnym dzieciństwie jest niezwykle plastyczny i chłonny. Styczność z drugim i trzecim językiem w tym okresie sprawia, że dziecko przyswaja je łatwiej i szybciej, niż gdyby nauka miała się rozpocząć później.
Dodatkowo, rodzice muszą mieć świadomość, że np. polski i hiszpański mają różną wartość użytkową. Hiszpański ma wysoką wartość społeczną i edukacyjną w USA (duża społeczność, media), natomiast polski, ze względu na ograniczoną obecność poza Polonią, ma przede wszystkim wartość sentymentalną, rodzinną i kulturową.
Dlatego tak ważne jest podnoszenie wartości języka polskiego w oczach dziecka. Aby zapobiec utracie motywacji, warto aktywnie integrować polski z zainteresowaniami dziecka, poza tradycyjnym kontekstem domu i szkoły sobotniej. Używanie polskiego powinno być postrzegane jako przydatne i przyjemne, a nie jako obowiązek związany z kontaktem z jednym rodzicem lub dziadkami.
Strategie przyswajania trzech języków
Metoda OPOL
OPOL czyli One Parent, One Language to najczęściej rekomendowana i najskuteczniejsza strategia dla rodzin wielojęzycznych. Na przykładzie związku polsko- i hiszpańskojęzycznej pary wygląda to następująco:
- Rodzic 1 (Polak): mówi do dziecka wyłącznie po polsku.
- Rodzic 2 (Hiszpańskojęzyczny): mówi do dziecka wyłącznie po hiszpańsku.
- Angielski: staje się językiem otoczenia (community language).
Dziecko od urodzenia uczy się, że dana osoba używa tylko jednego języka, dzięki czemu języki są dla niego łatwiejsze do odseparowania.
Reagowanie na mieszanie języków(Code-Switching)
Mieszanie kodów (code-switching) zachodzi, gdy dziecko używa słów z trzech języków, aby jak najskuteczniej wyrazić myśl, szczególnie gdy brakuje mu konkretnego słowa w języku docelowym. Na tym etapie u wielu rodziców pojawia się obawa, że dziecko nie opanuje żadnego języka perfekcyjnie i że wyrządzane jest mu więcej szkody niż pożytku. Tymczasem code-switching jest naturalną częścią procesu nauki trzech języków i nie należy się tym martwić, lecz opracować konkretne podejście do takich sytuacji.
Najlepsza reakcja to powtórzenie za dzieckiem tego samego zdania z poprawnym słownictwem. Na przykład, jeśli dziecko mówi po polsku: „Chcę truck!”, rodzic powinien odpowiedzieć: „Chcesz ciężarówkę? Chodź, pobawimy się ciężarówką.” To delikatne modelowanie poprawnej formy wzmacnia słownictwo bez obniżania motywacji dziecka do mówienia.
Doświadczenia rodziców pokazują, że fakt posiadania trzech języków do wyboru często prowadzi do mniejszej frustracji, ponieważ jeśli dziecko nie jest rozumiane w jednym języku, potrafi szybko przełączyć się na inny, aby przekazać informację.
Polskie szkoły sobotnie
Polskie Szkoły Sobotnie to placówki, które zapewniają formalny rozwój języka (czytanie, pisanie, gramatyka), czego nie da się osiągnąć wyłącznie w domu. Szkoły te stanowią również ważne środowisko dla budowania polskiej tożsamości i kontaktu z rówieśnikami posługującymi się tym samym językiem.
Polskie instytucje aktywnie wspierają te placówki. Na przykład Instytut Rozwoju Języka Polskiego im. Świętego Maksymiliana Marii Kolbego, finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej, dofinansowuje zakup podręczników, sprzętu biurowego i oprogramowania dla szkół polonijnych w USA.
Pielęgnacja języka hiszpańskiego
Utrzymanie języka hiszpańskiego jest ułatwione dzięki rozbudowanej infrastrukturze edukacyjnej i medialnej w USA. Dostęp do wysokiej jakości treści edukacyjnych w języku hiszpańskim jest szeroki i obejmuje m.in.:
- Platformy edukacyjne: ABCmouse, Gus on the Go.
- Media rozrywkowe i kulturowe: programy PBS Kids i Sesame Street w wersji hiszpańskojęzycznej.
- Literatura: książki hiszpańsko-angielskie wydawane m.in. przez Lil' Libros i Arte Público Press.
Dodatkowo warto poszukać różnego rodzaju licencjonowanych i zgodnych z przepisami gier.
Podsumowanie rekomendacji
Podsumowując, warto mieć na uwadze, że płynność w trzech językach nigdy nie będzie idealnie zrównoważona. Dziecko może być silniejsze w zakresie słownictwa hiszpańskiego w obszarach związanych ze szkołą, płynniejsze w polskim w kontekście relacji rodzinnych oraz dominujące w angielskim w środowisku społecznym. Najważniejsze jednak, aby czuło się pewnie i potrafiło swobodnie komunikować się we wszystkich trzech językach.
Aby przekazać dziecku trzy języki w najbardziej sensownym rozwiązaniem jest przyjęcie strategii OPOL, bardziej rygorystyczne wzmacnianie języka polskiego (np. poprzez szkoły sobotnie) oraz, przede wszystkim, konsekwencja i wytrwałość. Nie rezygnujmy z trójjęzycznego wychowania, gdy dziecko miesza języki - reagujmy delikatnie, poprawiając i idąc dalej naprzód. Za kilka lat nasze dzieci z pewnością będą nam za to wdzięczne!
Dziennik Związkowy - Polish Daily News i Alliance Printers and Publishers Inc. nie ponoszą odpowiedzialności za treść artykułów sponsorowanych publikowanych na www.dziennikzwiazkowy.com
