Joanna Trzos
Przewodniczący Izby Mike Johnson przyznał, że w ostatnich dniach istniało realne ryzyko fiaska. Projekt spotkał się z oporem części konserwatystów, którzy domagają się głębszych cięć wydatków federalnych oraz bardziej zdecydowanych działań w sprawie pułapu zadłużenia. W ostatniej chwili wprowadzono poprawki, by zyskać poparcie konserwatywnych przeciwników ustawy. Pomogły też naciski ze strony samego prezydenta Trumpa. Niezależnie od dalszego losu ustawy w Senacie USA — gdzie projekt najpewniej zostanie zmieniony — przedstawiamy przegląd głównych założeń „One Big, Beautiful Bill Act”.
Cięcia podatków i nowe ulgi
Kluczową częścią projektu ustawy jest około 3,8 biliona dolarów (US trillion) w cięciach podatkowych, które miałyby utrwalić wiele ulg wprowadzonych przez Republikanów w 2017 r. (2017 Tax Cuts and Jobs Act). Obejmują one m.in. niższe stawki podatku dochodowego, wyższą standardową kwotę wolną od podatku oraz podniesienie progu podatkowego dla podatku od spadków, z pewnymi modyfikacjami.
Ustawa zawiera także nowe, tymczasowe ulgi podatkowe, które Donald Trump obiecywał w kampanii – m.in. zniesienie podatku od napiwków i nadgodzin. Jego propozycja zniesienia podatku od świadczeń Social Security (emerytalnych) przybrała formę dodatkowego odliczenia (deduction) w wysokości 4000 dol. dla osób powyżej 65. roku życia (z malejącą kwotą przy wyższych dochodach). Podatnicy mogliby również odliczyć odsetki (interest) od pożyczek na samochody, o ile auto zostało wyprodukowane w USA. Obniżki obowiązywałyby tylko do 2028 r., podobnie jak dodatkowe ulgi podatkowe na dzieci.
Projekt ustawy zakłada utworzenie oszczędnościowych kont MAGA dla dzieci, z rocznym limitem wpłat do 5000 dol. W ramach pilotażu każde konto ma być zasilone startową kwotą 1000 dol. z budżetu federalnego. Środki mają być inwestowane na giełdzie.
Biznes skorzystałby z szeregu ulg, w tym nowej ulgi podatkowej za budowę fabryk. Odliczenia podatkowe dla właścicieli wielu typów działalności gospodarczej zostałyby nieco zwiększone i rozszerzone bezterminowo.
Projekt przewiduje również podwyżki podatków dla niektórych instytucji i grup. Podatek od dochodów inwestycyjnych funduszy uczelnianych (endowments) wzrósłby z 1,4% do nawet 21%.
Imigranci legalnie przebywający w USA, ale nieposiadający obywatelstwa ani zielonej karty, nie kwalifikowaliby się do ulg podatkowych na pokrycie ubezpieczeń zdrowotnych (health insurance premiums).
Zmiany w programie Medicaid
Projekt ustawy wprowadza poważne zmiany mające na celu ograniczenie kosztów programu ubezpieczeń zdrowotnych Medicaid, który służy osobom o niskich dochodach i niepełnosprawnym. Najważniejszym elementem reformy jest obowiązek pracy dla dorosłych beneficjentów bez dzieci i bez niepełnosprawności – będą musieli wykazać 80 godzin pracy miesięcznie lub udowodnić, że spełniają warunki do zwolnienia z tego wymogu. W przeciwnym razie mogą stracić dostęp do świadczeń. Przepis ten miałby jednak wejść w życie dopiero w 2029 r., po kolejnych wyborach prezydenckich.
Wcześniej ustawa ułatwiłaby stanom pozbawianie ludzi ubezpieczenia zdrowotnego Medicaid – umożliwiając m.in. odrzucanie osób, które nie odpowiedzą na prośby o weryfikację dochodu lub miejsca zamieszkania. Ponadto zmiany przewidują obowiązek wprowadzenia współpłatności za szeroki zakres usług medycznych dla osób korzystających z Medicaid z dochodami powyżej granicy ubóstwa. Niektórzy Demokraci nazwali to „podatkiem od choroby”.
Kolejna kontrowersyjna zmiana przewiduje ograniczenie finansowania Medicaid dla stanów, które wykorzystują własne fundusze na opiekę zdrowotną dla nieudokumentowanych imigrantów, co mogłoby szczególnie dotknąć 12 stanów rządzonych przez Demokratów, w tym Illinois. Ustawa zakazywałaby również kierowania środków Medicaid do organizacji „Planned Parenthood”, dopóki świadczy ona usługi aborcyjne.
Łącznie, wraz z innymi przepisami dotyczącymi prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych (np. tych z Obamacare), Biuro Budżetowe Kongresu (Congressional Budget Office, CBO) oszacowało, że ustawa doprowadzi do tego, iż 8,6 mln osób straci ubezpieczenie zdrowotne w ciągu dekady, a wydatki federalne na opiekę zdrowotną spadną o ponad 700 mld dol. Te szacunki mogą zostać zaktualizowane w nadchodzących tygodniach, gdy CBO ukończy pełną analizę projektu.
Zaostrzenie zasad programu bonów żywnościowych (SNAP)
W celu ograniczenia wydatków i zaostrzenia zasad przyznawania pomocy projekt ustawy przewiduje szereg zmian w programie SNAP (Supplemental Nutrition Assistance Program), który zapewnia miesięczne wsparcie żywnościowe dla około 42 mln osób o niskich dochodach.
Zgodnie z propozycją beneficjenci SNAP w wieku od 18 do 64 lat musieliby podjąć pracę, aby otrzymać pomoc federalną. Wymóg ten obejmowałby również rodziców dzieci w wieku 7 lat i starszych. Obecne przepisy wymagają pracy tylko od osób do 54. roku życia i wyłączają rodziców z dziećmi na utrzymaniu.
Ponadto ustawa przenosiłaby część kosztów programu SNAP na stany, podczas gdy dotąd był on niemal w całości finansowany przez rząd federalny. Ograniczono by też możliwość przyszłych administracji do podnoszenia wysokości świadczeń SNAP, a dostęp do programu mieliby tylko obywatele USA i legalni rezydenci (posiadacze zielonych kart).
Do środy Biuro Budżetowe Kongresu (CBO) nie opublikowało jeszcze pełnej analizy skutków tych zmian. Jednak wcześniejsze raporty dotyczące podobnych propozycji wskazują, że zaostrzenie wymogów pracy może pozbawić miliony ludzi dostępu do SNAP.
Zmiany w SNAP miałyby również pośredni wpływ na szkolne programy żywieniowe. Wiele dzieci automatycznie kwalifikuje się na darmowe posiłki w szkole, ponieważ ich rodziny otrzymują SNAP. Jeżeli rodzice stracą świadczenia, dzieci będą musiały indywidualnie ubiegać się o darmowe posiłki.
Cięcia w programach edukacyjnych
Projekt ustawy zakłada zmniejszenie wydatków na pożyczki studenckie o 330 mld dol. w ciągu dekady. Największą zmianą byłoby zniesienie dla nowych pożyczkobiorców programów spłaty pożyczek opartych na dochodach i wielkości gospodarstwa domowego, takich jak: SAVE (zaproponowany przez administrację Bidena), Pay As You Earn (PAYE) oraz Income-Contingent Repayment (ICR). Zamiast nich wprowadzony zostałby jeden nowy plan spłat, który dla wielu studentów byłby mniej korzystny i droższy.
Projekt zakłada również limity kwot pożyczek federalnych oraz nowe ograniczenia dla rodziców dotyczące maksymalnej kwoty pożyczki, jaką mogą zaciągnąć na sfinansowanie nauki swoich dzieci. Wprowadzone mają być także zmiany w przypadku grantów Pell.
Likwidacja programów czystej energii i nowe ulgi w energetyce
Projekt ustawy znacząco ogranicza większość ulg podatkowych dla czystej energii wprowadzonych ustawą Inflation Reduction Act z 2022 r. Choć pierwotnie ulgi miały obowiązywać przez dekadę, do tej pory przyczyniły się do ogłoszenia inwestycji wartych ponad 841 mld dol. – od farm wiatrowych w Wyoming po fabryki baterii w Georgii.
Ulga podatkowa w wysokości 7500 dol. dla nabywców samochodów elektrycznych zostałaby wycofana pod koniec 2025 r., z rocznym wyjątkiem dla nowych producentów.
Ulgi podatkowe na źródła niskoemisyjnej energii (wiatr, słońce, energia jądrowa, geotermalna) obowiązywałyby tylko dla elektrowni uruchomionych przed końcem 2028 r., a następnie wygasłyby w ciągu trzech lat.
Ulga na produkcję paliw wodorowych zostałaby zlikwidowana już w tym roku. Ponadto firmy korzystające z komponentów pochodzących z Chin nie kwalifikowałyby się do ulg podatkowych. Ulga dla biopaliw – popularna w stanach rolniczych – zostanie przedłużona o kolejne cztery lata.
Ustawa przewiduje przyspieszenie federalnych zezwoleń na projekty ropy i gazu, za opłatą do 10 mln dol. Likwiduje regulacje Bidena dotyczące emisji z rur wydechowych samochodów i ciężarówek oraz znosi program EPA mający na celu ograniczenie emisji metanu z sektora energetycznego.
Podniesienie limitu zadłużenia
Projekt ustawy zakłada podniesienie ustawowego limitu zadłużenia Stanów Zjednoczonych o około 4 biliony dol. (US trillion ).
Sekretarz Departamentu Skarbu Scott Bessent ostrzegł na początku maja, że USA mogą wyczerpać środki na spłatę zobowiązań już w sierpniu, jeśli Kongres nie podniesie ani nie zawiesi limitu zadłużenia.
Wielu ultrakonserwatywnych Republikanów od lat sprzeciwia się zwiększaniu limitu zadłużenia i odmówiło jego poparcia – mimo nacisków ze strony samego prezydenta Trumpa. Część z nich przyznała jednak, że woli przegłosować podwyżkę limitu w ramach ustawy budżetowej (reconciliation bill), ponieważ ta procedura pozwala ominąć blokowanie ustawy (filibuster) i uchwalić ją bez poparcia Demokratów.
Podniesienie limitu zadłużenia to warunek konieczny, aby rząd federalny mógł nadal finansować swoje zobowiązania, w tym wypłaty świadczeń, pensje pracowników federalnych i obsługę długu publicznego.
Wzmocnienie bezpieczeństwa i egzekwowania przepisów imigracyjnych
Ustawa przewiduje dodatkowe 150 mld dol. na obronność, które mają wesprzeć produkcję okrętów oraz budowę nowego systemu obrony przeciwrakietowej w przestrzeni kosmicznej, zaproponowanego przez prezydenta Trumpa i nazwanego przez wojsko Golden Dome (Złota Kopuła). We wtorek, 20 maja, prezydent powiedział, że system będzie miał niemal 100-procentową skuteczność, kosztować ma 175 mld dol., z czego 25 mld ma zostać przeznaczonych w tym roku. Budowa ma zająć do trzech lat i zostać ukończona przed końcem kadencji Trumpa.
Projekt ustawy zakłada także ok. 175 mld dol. nowych środków na realizację polityki imigracyjnej prezydenta Trumpa. Środki te zostaną przeznaczone na rozbudowę barier na południowej granicy USA, zwiększenie liczby agentów Border Patrol oraz nowe obiekty do przetrzymywania imigrantów.
Te elementy ustawy, popularne wśród Republikanów, mają za zadanie zachęcić partię do poparcia całej ustawy, mimo że inne jej części – jak cięcia w programach społecznych – wywołują podziały wewnątrz GOP.
Joanna Trzos
j.trzos@zwiazkowy.com
