Reklama

Miłość a koń trojański – jak komunikacja ratuje lub niszczy związki

W mitologii greckiej koń trojański był podstępem, który doprowadził do upadku potężnego miasta. W relacjach dwojga ludzi „koń trojański” może przybrać inną postać – negatywnej komunikacji, która niezauważenie sączy się do rozmów i powoli osłabia więź. Psycholog John Gottman, znany analityk małżeństw, od wielu lat bada, dlaczego jedne pary potrafią przetrwać burze, a inne rozpadają się. Jego wnioski są zaskakująco proste – to nie wielkie kryzysy decydują o trwałości relacji, lecz sposób, w jaki rozmawiamy ze sobą na co dzień.

Katarzyna Pilewicz
08/28/2025 04:31 PM

Miłość a koń trojański – jak komunikacja ratuje lub niszczy związki

Autor: Adobe Stock

Narzekanie czy krytyka?

Gottman podkreśla, że wyrażanie niezadowolenia jest naturalne – każdy ma prawo powiedzieć partnerowi: „Martwię się, że znowu spóźniłeś się na kolację”. To zdrowe narzekanie, bo dotyczy konkretnej sytuacji i sygnalizuje potrzebę. Problem zaczyna się, gdy wkracza krytyka: „Ty się nigdy nie liczysz ze mną, zawsze myślisz tylko o sobie”. Wtedy zamiast mostu porozumienia budujemy mur, a koń trojański negatywnej komunikacji znajduje w nim szczelinę.

Pozytywne kontra negatywne słowa

Badania Gottmana pokazały, że w stabilnych związkach proporcja pozytywnych do negatywnych interakcji wynosi około 5 do 1. Innymi słowy, aby zrównoważyć jedno spięcie czy ostrzejsze słowo, potrzeba kilku gestów czułości, wsparcia i humoru. Nie chodzi o sztuczne pochwały, ale o codzienne drobiazgi, jak uśmiech, zainteresowanie, podziękowanie.

Czterej jeźdźcy apokalipsy

Gottman nazwał najgroźniejsze wzorce komunikacji czterema jeźdźcami apokalipsy. Są to krytyka, pogarda, defensywność i mur obojętności. Ich obecność w rozmowach zwiastuje poważne problemy, jeśli para nie nauczy się ich zastępować innymi strategiami.

Zwroty ku sobie – siła drobnych momentów

Kolejny koncept Gottmana dotyczy tak zwanych zwrotów ku sobie. Każdego dnia partnerzy wysyłają drobne sygnały – pytania, westchnienia, komentarze, a nawet żarty. To zaproszenia do kontaktu, na przykład „Jak wyglądał twój dzień?” czy „Chodź, opowiem ci przy herbacie”, które można przyjąć, albo zignorować.

W jednym z badań Gottmana para siedziała razem na werandzie, obserwując zachód słońca. Kobieta powiedziała: „Spójrz, jakie piękne kolory na niebie”. Jej zdanie było zaproszeniem do bliskości. Mąż miał wybór, mógł zwrócić się ku niej, by podtrzymać bliskość poprzez pokazanie zainteresowania i docenienie momentu: „Rzeczywiście, cudowne barwy, dobrze, że jesteśmy tu razem” albo odwrócić się plecami – dosłownie i w przenośni. To, jak reagujemy w takich codziennych drobiazgach, decyduje, czy więź wzmacnia się, czy rozpada.

Jak rozbroić konia trojańskiego w związku?

Koń trojański w związku to coś, co z pozoru wygląda niewinnie, a w rzeczywistości niesie ze sobą zagrożenie – może to być niewypowiedziana uraza, sekret, manipulacja czy wzorzec zachowania wyniesiony z przeszłości. Rozbroić go można tylko wtedy, gdy oboje partnerzy mają odwagę przyjrzeć się temu, co ukryte i nazwać to po imieniu. Najważniejsze jest stworzenie przestrzeni do szczerej rozmowy, w której zamiast oskarżeń pojawia się ciekawość i pytania: „co za tym stoi?”, „czego się boisz?”, „czego naprawdę potrzebujesz?”. Dopiero wtedy ukryty ładunek przestaje być bronią – staje się materiałem do budowania zrozumienia i bliskości.

Zamiast krytyki – używaj komunikatów „ja”: „Ja czuję się samotna, gdy wracasz późno”.

Zamiast pogardy – szukaj wdzięczności: „Doceniam, że znalazłeś czas na zakupy”.

Zamiast defensywności – przyjmij część odpowiedzialności: „Masz rację, mogłem wcześniej zadzwonić”.

Zamiast obojętności – okaż ciekawość i chęć zrozumienia: „Opowiedz mi, jak wyglądał twój dzień”.

Odpowiadaj na drobne sygnały partnera, zamiast je pomijać. To one tworzą codzienną tkankę związku. A drobne słowa i gesty wdzięczności to najlepsza inwestycja w bliskość. Właśnie te małe, konsekwentne kroki sprawią, że koń trojański straci swoją niszczycielską siłę i zamiast niszczyć związek, stanie się impulsem do jego wzmocnienia.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.