Redakcja
Jest to ostra choroba wirusowa. Inne jej nazwy to: gorączka gruczołowa, Pfeiffera, choroba pocałunków. Występuje najczęściej w okresie dzieciństwa lub dojrzewania, charakteryzując się gorączką, zapaleniem gardła i powiększeniem węzłów chłonnych z towarzyszącą zwykle obecnością heterofilnych przeciwciał i atopową limfocytozą.
ETIOLOGIA
Choroba wywołana jest przez wirus Epsteina-Barr (EBV) z grupy wirusów Herpes. Atakuje ona głównie błonę śluzową nosa, gardła, ucha oraz limfocyty B. Jest to bardzo powszechnie spotykany wirus, znajduje się go u około 80% osób powyżej 40 roku życia. U większości nie daje on objawów. Uaktywnia się np: gdy układ immunologiczny jest osłabiony. U niektórych mononukleoza objawia się jedynie lekkim bólem gardła lub migdałków, często nawet nie orientujemy się, że mieliśmy właśnie do czynienia z tą chorobą.
EPIDEMIOLOGIA
Zwykle przenoszona jest w sposób bardzo podobny do przeziębienia, w czasie kichania, kontaktu z niemytymi rękoma osoby zarażonej, jak również przez bezpośredni kontakt ze śliną. Często dochodzi do tego podczas pocałunków, stąd też właśnie wywodzi się potoczna nazwa choroby – CHOROBA POCAŁUNKÓW.
Powodem choroby może być również picie z jednej butelki, jedzenie tej samej kanapki.
Mononukleoza u małych dzieci często zaczyna się od włożenia do buzi przedmiotu, zabawki, z którym miało kontakt inne chore dziecko. Duża część dzieci w wieku 4-10 lat przechodzi łagodną postać choroby nawet o tym nie wiedząc. Dopiero zakażenia późniejsze (nastolatki, młodzież) prowadzi do pojawienia się cięższych objawów.
PRZEBIEG CHOROBY
Początek choroby przebiega wolno. Objawy mononukleozy pojawiają się po okresie wylęgania, który trwa około 30 – 50 dni. Na początku pojawia się złe samopoczucie, brak apetytu, zmęczenie, bóle mięśniowo-stawowe, dreszcze. Pojawiają się też dolegliwości typowe dla mononukleozy: gorączka oraz powiększenie i ból węzłów chłonnych, które stają sie twarde i wrażliwe na dotyk. Charakterystycznym objawem są naloty na migdałkach, migdałki są powiększone, gardło czerwone. Mowa staje się nosowa, niewyraźna, z ust wydobywa się nieprzyjemny zapach. U dzieci częstym objawem jest obrzęk powiek, nasady nosa i łuków brwiowych (tzw objaw Glanzmana).
U mniej więcej połowy chorych dochodzi do powiększenia śledziony, u 30% do powiększenia wątroby. W takich przypadkach chorobie towarzyszyć może ból brzucha, mdłości, niestrawność. U 5% chorych pojawia się wysypka odropodobna, różyczkopodobna lub płoniczopodobna.
W okresie zdrowienia występuje osłabienie, złe samopoczucie, uczucie wyczerpania, trudności w koncentracji. Niekiedy mononukleoza może przekształcić się również w chorobę przewlekłą, tzw zespół chronicznego zmęczenia. Objawia się on spadkiem aktywności życiowej i zawodowej, ciągłym zmęczeniem i osłabieniem, które może utrzymywać się nawet od 2 do 3 miesięcy.
Gorączka zwykle ustępuje po około 10 dniach, węzły chłonne oraz wątroba pozostają powiększone przez następne 4 tygodnie.
POWIKŁANIA
Mononukleoza zakaźna bardzo rzadko powoduje wystąpienie jakichkolwiek powikłań. Jeżeli jednak takowe się pojawią mogą mieć dramatyczny przebieg. Konieczna jest natychmiastowa konsultacja lekarska i najczęściej hospitalizacja pacjenta. Powikłania związane z mononukleozą zakaźną są niezwykle niebezpieczne i groźne dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.
Wśród powikłań tych wymienia się:
• Pęknięcie śledziony.
• Upośledzenie drożności dróg oddechowych.
• Zajęcie mononukleozą zakaźną szpiku kostnego.
• Wzrost aktywności enzymów wątrobowych i wystąpienie żółtaczki.
Zaburzenia neurologiczne:
• Zapalenie mózgu.
• Porażenie nerwów.
• Napady padaczkowe.
• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Zaburzenia z zakresu hematologii:
• Zmiany w morfologii krwi, tj. występowanie niedokrwistości, obniżenie liczby granulocytów, małopłytkowość.
Zaburzenia ze strony ukladu oddechowego:
• Duszności spowodowane uciśnięciem i zwężeniem dróg oddechowych przez powiększone szyjne węzły chłonne.
Zaburzenia ze stronu układu krążenia:
• Zapalenie mięśnia sercowego.
• Zapalenie osierdzia
• Blok przedsionkowo-komorowy I stopnia.
• Skurcz naczyń wieńcowych.
Jeśli wirus mononukleozy zakaźnej zaatakuje wątrobę, może to być bardzo niebezpieczne dla chorego. Należy podjąć decyzję o poddaniu się hospitalizacji.
LECZENIE MONONUKLEOZY
Pierwszym krokiem w walce z mononukleozą jest postawienie właściwej diagnozy. Jej wykrycie jest możliwe na podstawie laboratoryjnych badań krwi. Nie ma lekarstwa działającego na wirusa EVB, dlatego tak stosuje się leczenie objawowe, podobnie jak przy np. grypie: środki przeciwgorączkowe, pastylki do ssania na ból gardła. Należy dużo pić, utrzymywać lekkostrawną, bogatą w witaminy dietę oraz dużo odpoczywać. Należy unikać wysiłku fizycznego. Mononukleoza ustępuje zazwyczaj samoistnie po upływie kilku tygodni, oszczędny tryb życia należy prowadzić nawet przez kilka miesięcy.
***
Mówiący po polsku lekarz Aleksy Dobradin, MD z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth w Chicago. Praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634, tel. (773) 481-2504, www.aleksydobradin.
